Page 241 - 8. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

F
FİİLDE ÇATI (NESNE-YÜKLEM İLİŞKİSİ)İİLDE ÇATI (NESNE-YÜKLEM İLİŞKİSİ) ９. BÖLÜM 241
Nesne-Y
Nesne-Yüklem İlişkisiüklem İlişkisi
Geçişli Fiiller
• Nesne alabilen fiillerdir. Yani “Neyi?, Kimi?” sorularına cevap veren fiiller geçişlidir.

̛ Örnek:

Ő Bardakları iyice yıkadım � (Neyi? → Bardakları) Ő Orhan Veli'yi övmüş � (Kimi? → Orhan Veli’yi)
Nesne Yüklem Nesne Yüklem

Ő Memleketini özlüyordu � (Neyi? → Memleketini) Ő Her yerde kızını arıyordu � (Kimi? → Kızını)
Nesne Yüklem Nesne Yüklem
EDİTÖR YAYINLARI

{ Not: Yüklem geçişli olduğu halde cümlede nesne olmayabilir. Bu cümlelerde fiiller geçişlilik özelliğini devam
ettirir.

Ő Kimimiz az, kimimiz çok okuruz� Ő On dakika sonra bakkala gönderin�
Yüklem Yüklem
Bu cümledeki yükleme “Neyi?” sorusunu sorduğumuzda Bu cümledeki yükleme “Kimi?” sorusunu sorduğumuzda
“kitap, dergi, şiir, haber” gibi cevaplar alırız. Bu durum “Ali'yi, çocuğu, çırağı” gibi cevaplar aldığımızdan bu fiil,
“okuruz” fiilinin geçişli olduğunu gösterir. cümlede nesne olmasa bile geçişlidir.

Ő Ben de bir süre sonra artık benimsedim� Ő Yoldan geçerken görürdü�
Yüklem Yüklem
Bu cümlede benimsemek fiili “Neyi?” sorusuna cevap Bu cümlede görmek fiili “Kimi?” sorusuna cevap verdiği için
verdiği için geçişlidir. Cümlede nesne olup olmaması geçişlidir. Cümlede nesne olup olmaması önemli değildir.
önemli değildir.

Geçişsiz Fiiller
• Nesne alamayan fiillerdir. Geçişsiz fiiller “Neyi?, Kimi?” sorularına cevap vermez.

̛ Örnek:
Ő Elimdeki çantaya merakla baktı� Ő Ağaçların arkasından kırmızı bir ay doğuyordu �
Yüklem Yüklem
Bu cümlede “baktı” yüklemine “Neyi?, Kimi?” sorularını Bu cümlede “doğuyordu” yüklemine “Neyi?, Kimi?” sorula-
sorduğumuzda mantıklı bir cevap alamayız. Dolayısıyla rını sorduğumuzda mantıklı bir cevap alamayız. Dolayısıyla
bu eylem geçişsizdir. bu eylem geçişsizdir.

{ Not: Edilgen eylem ekleriyle (-l, -n) eylemler geçişsiz yapılabilir.

Ő Sorunun çözümünü nihayet buldu � (Neyi buldu → Sorunun çözümünü) → Geçişli
Yüklem

Ő Sorunun çözümü nihayet bulundu � (Neyi bulundu → Yanıt yok → “Sorunun çözümü” ifadesi öznedir.) → Geçişsiz
Yüklem

{ Not: Eylemin geçişli mi geçişsiz mi olduğunu anlamak için yüklemin önüne “onu” kelimesini getiririz. Anlamlı
oluyorsa geçişli, anlamlı olmuyorsa geçişsizdir.

Ő Artık ben de seviyorum � Ő Göçmen kuşlar güneye uçtu.
Yüklem Yüklem
“Onu seviyorum” ifadesi anlamlıdır. Geçişli fiildir. “Onu uçtu” ifadesi anlamsızdır. Geçişsiz fiildir.