Page 239 - 8. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

F
FİİLDE ÇATI (ÖZNE-YÜKLEM İLİŞKİSİ)İİLDE ÇATI (ÖZNE-YÜKLEM İLİŞKİSİ) ９. BÖLÜM 239
FİİLDE ÇATI
• Eylemlerin özne ve nesnelerine göre olan özelliklerine çatı denir. Cümlede çatı özelliğinin oluşabilmesi için yükle-
min çekimli bir fiil olması gerekir.

Ő Rıfat, bu küskünlüğü anlamsız bularak onunla barıştı. ( Yüklem “barış-” fiilinin “-di” geçmiş zaman ekiyle
Yüklem çekimlenmesiyle oluşmuştur. Çatı özelliği vardır.)

{ Not: Yüklemi isim (ad) olan cümlelerde çatı özelliği aranmaz.

Ő Dünyayı daha iyi bir hale getirecek tek çözüm barıştı. ( Yüklem “barış” isminin “-idi” ek fiil ekini almasıyla oluşmuştur.
Yüklem Çatı özelliği yoktur.)
Güneş acayip yakıyordu� (Yakan ne → güneş)YAYINLARI

Fiillerde Çatı Özelliği
Özne-Yüklem İlişkisi Nesne-Yüklem İlişkisi
Etken Fiiller Edilgen Fiiller Geçişli Fiiller Geçişsiz Fiiller

Özne-Yüklem İlişkisiüklem İlişkisi
Özne-Y
Etken Fiiller
• Cümlede yüklemin bildirdiği işi yapanın belli olduğu fiillerdir. Etken fiillerin kullanıldığı cümlelerde özne gerçek

öznedir.
EDİTÖR
̛ Örnek:

Ő Kardeşim arkadaşını çağırmış� ( Çağıran kim→ kardeşi) Ő Biz de sizinle geliyoruz� (Gelen kim → biz)
Özne Yüklem Özne Yüklem
Ő Ő Bir çiçekle bahar olmaz� (Olmayan ne → bahar)
Özne Yüklem Özne Yüklem

{ Not: Etken fiilli cümlelerde, özne cümlede bulunabileceği gibi cümle içerisinde yer almayıp gizli özne de olabilir.
Yani gizli öznenin olduğu cümleler de etken fiillidir.

Ő Odanı bir an önce toplamalısın� (Gizli özne “Sen”) Ő Yarın hep ders çalışacakmış� (Gizli özne “O”)
Yüklem Yüklem

Ő Övünür eserleriyle. (Gizli özne “O”) Niçin ona sert davranıyorsun? (Gizli özne “Sen”)
Ő
Yüklem Yüklem

Edilgen Fiiller
• Cümlede yüklemin bildirdiği işi yapanın belli olmadığı eylemlerdir. Edilgen fiillerin yüklem olduğu cümlelerde özne
işi yapan değil, işten etkilenendir. Dolayısıyla bu cümlelerde özne, sözde öznedir.
̛ Örnek:

Ő Halılar güzelce yıkandı. ( Yıkama işini kimin yaptığı belli değildir.)
Yüklem Edilgen eylem “-l, -n”
ekleriyle türetilir.
Ő Çocukların ödülleri verildi � ( Ödül verme işini kimin yaptığı belli değildir.)
Sözde özne Yüklem
Ő Evi temizledi . (Kim temizledi → O) → Etken Ő Ev temizlendi . ( Kim temizledi → Bilinmiyor) → Edilgen
Yüklem Yüklem