Page 138 - 8. SINIF VIP T.C. İNKILAP TARİHİ ve ATATÜRKÇÜLÜK KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

¦ §
138 DEMOKRATİKLEŞME ÇABALARI
138

* Ekonomik sorunlar nedeniyle Cumhuriyet * Fethi Bey çıktığı bir yurt gezisi sırasında
Halk Fırkası’na karşı genel bir memnuni- cumhuriyet ve inkılap karşıtı gösterilerle kar-
yetsizlik havasının doğması üzerine Mus- şılandı.
tafa Kemal demokrasiye geçişi sağlamak için
harekete geçti. Bu amaçla hükümetin kar- * Gelişmeler sonucunda partinin amaçları
şısında farklı ekonomi politikalarını savunan dışına çıkıldığını ve kontrolü kaybetmekte
bir muhalefet partisinin kurulmasına karar olduğunu gören Ali Fethi Bey, Mustafa
verdi. Bunun için de Paris Büyükelçiliği göre- Kemal ile karşı karşıya gelmek istemediği için
vinde bulunan yakın arkadaşı Fethi (Okyar) 17 Kasım 1930’da partiyi feshetmiştir.
Bey’i görevlendirdi.
EDİTÖR YAYINLARI
* Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın ardın-
* Ayrıca “Ben fani bir insanım. Ölmeden evvel dan Serbest Cumhuriyet Fırkası deneyimi-
isterim ki milletim hürriyete alışsın. Bunun nin de başarısızlıkla sonuçlanması ülkemizde
için bir muhalif fırka tesis ediyorum ve bu henüz çok partili hayata geçiş için gereken
işi Fethi Bey’den başka hiç kimseye teslim şartların oluşmadığını gösterdi. Bu nedenle
edemem.” sözleriyle de ona olan güvenini ve 1945 yılına kadar yeni bir demokrasi dene-
demokrasiye bağlılığını ifade etti. Böylece mesinde bulunulmadı.
Mustafa Kemal’in de desteğini alan Fethi
Bey, 12 Ağustos 1930’da Serbest Cumhuri- * Oysa Atatürk, milletimiz için en uygun yöne-
yet Fırkası’nı kurdu. tim şeklinin çok partili sisteme dayalı cumhu-
riyet ve demokrasi olarak öngörmüştü.
* Serbest Cumhuriyet Fırkası;
» Türkiye Cumhuriyeti tarihinin ikinci muhale- * Bu rejimde halk, kendi görüşüne yakın siyasi
fet partisidir. partiler aracılığıyla fikirlerini ifade etme
» Cumhuriyetçilik ve laiklik anlayışına bağlı- özgürlüğüne sahipti. Ayrıca iktidarda olan
dır. parti, muhalefet partileri tarafından denet-
lenebilmekteydi.
» Ekonomide liberalizm (Serbest piyasa eko-
nomik modeli) fikrini savunmuştur. * Atatürk bu sebeplerden dolayı demokratik-
» Vergilerin yeniden düzenlenmesini savun- leşme çabalarına öncülük etmiş ve bu konuda
muştur. adımlar atmıştır.
» Kadınlara siyasi haklar verilmesini savun- Bu konuyla ilgili Nutuk’ta: “Bugünkü manza-
muştur. * ramız bir diktatorya manzarasıdır. Halbuki
» Yabancı sermayeye açıktır. ben Cumhuriyeti kendi menfaatim için yap-

* Mustafa Kemal Atatürk’ün isteğiyle kuru- madım. Hepimiz faniyiz. Ben öldükten sonra
lan Serbest Cumhuriyet Fırkası, kısa sürede arkamda kalacak müessese bir istibdat (bas-
sadece hükümetin politikalarından hoşnutsuz kıcı) müessesesidir. Ben ise milletime miras
kitlelerin değil cumhuriyet ve laiklik karşıtı olarak bir istibdat müessesesi bırakmak ve
çevrelerin de yer aldığı bir parti durumuna tarihe o suretle geçmek istemiyorum.” şek-
geldi. linde ifade etmiştir.