Page 137 - 8. SINIF VIP T.C. İNKILAP TARİHİ ve ATATÜRKÇÜLÜK KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

¦ DEMOKRATİKLEŞME ÇABALARI § 13737
1

» Egemenlik milletindir ilkesini savunmuştur. * Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası;

» Laik ve ulusalcı eğitim anlayışını modernleş- » Milli iradeye, dini düşünce ve inançlara say-
menin vazgeçilmez gereği olarak görmüştür. gılıdır.
Köklü reform ve devrimleri gerekli görmüştür. » Liberal ekonomiyi savunur.

TERAKKİPERVER CUMHURİYET FIRKASI » Cumhurbaşkanının partisiz (tarafsız)
(17 KASIM 1924) olmasını savunur.
* 17 Kasım 1924’te kurulan Terakkiperver » Devrimlerin zamana yayılarak yapılmasını
Cumhuriyet Fırkası, Cumhuriyet Dönemi’nin savunur.
ilk muhalefet partisidir. Bu partinin kurul- * Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın kurucu-
EDİTÖR YAYINLARI
masıyla Türkiye Cumhuriyeti’nde çok partili larının parti programlarında fikirlere ve dini
hayata geçişin ilk adımı atılmıştır. inançlara saygılı oldukları ifadesine yer ver-
mesi cumhuriyet karşıtı çevrelerde partinin
* Parti Rauf Bey, Refet Bele, Adnan Adıvar, saltanat ve hilafeti geri getirmek amacıyla
Kâzım Karabekir ve Ali Fuat Cebesoy gibi Milli
Mücadele’nin önde gelen lider kadrosu tara- kurulduğu düşüncesinin doğmasına neden
fından kurulmuştur. oldu. Böylece söz konusu parti kısa sürede
saltanat ve halifelik yanlılarının toplandığı
bir merkez hâline geldi.

* Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın bazı
üyelerinin 1925 yılı başlarında çıkan Şeyh
Sait İsyanı ile ilişkili oldukları anlaşıldı.
Bunun üzerine rejim için tehlike oluşturdu-
ğuna karar verilen bu parti, dini siyasete
* Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın kuru- alet ettiği gerekçesiyle 3 Haziran 1925’te
cuları, cumhuriyetin ilanı ve halifeliğin kal- Bakanlar Kurulu kararıyla kapatıldı.
dırılması gibi konularda Mustafa Kemal ile
anlaşmazlığa düştükten sonra Cumhuriyet SERBEST CUMHURİYET FIRKASI
Halk Fırkası’ndan ayrılarak görüşlerini farklı (12 AĞUSTOS 1930)
bir partide dile getirmek istemişlerdir. Mus- Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kapatıldık-
tafa Kemal de “Milli egemenlik esasına daya- * tan sonra 1930 yılına kadar geçen sürede
nan ve bilhassa cumhuriyet idaresine sahip ülkemizde yeni bir parti kurma denemesine
olan memleketlerde siyasi partilerin mevcudi- girişilmedi.
yeti tabiidir.” diyerek arkadaşlarının bu giri-
şimine olumlu bakmıştır. O, konuyla ilgili bir * Bu sırada tek parti rejimine karşı kamuo-
başka sözünde “Bizim meclisimizde de iki parti yunda ortaya çıkan hoşnutsuzluklar ve eleş-
olmalı, hükümeti denetleme sistemi kurulmalı tiriler giderek artıyordu. Diğer yandan Tür-
ve medeni ülkelerin parlamentolarına benze- kiye 1929 yılında Amerika’da başlayan ve
meliyiz.” diyerek demokrasiye olan bağlılığını dünyaya yayılan büyük ekonomik krizden en
göstermiştir. fazla etkilenen ülkelerden biri olmuştu.