Page 136 - 8. SINIF VIP T.C. İNKILAP TARİHİ ve ATATÜRKÇÜLÜK KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

DEMOKRATİKLEŞME ÇABALARIEMOKRATİKLEŞME ÇABALARI
D 5.
ÜNİTE

ÇOK PARTİLİ YAŞAMA GEÇİŞ DENEMELERİ

* Demokrasi, vatandaşların rol aldığı hükümet CUMHURİYET HALK FIRKASI (9 EYLÜL 1923)
şeklidir. Vatandaşlar doğrudan ya da tem-
silciler vasıtasıyla hükümette yer alabilirler. * Kurtuluş Savaşı’nı kazanarak tarihi görevini
tamamlayan Birinci TBMM 1 Nisan 1923’te
* Demokrasi toplumdaki siyasi, ekonomik, kül- seçimlerin yenilenmesine karar verdi. Yapılan
türel, etnik ve yasal eşitlik konularında öne seçimde milletvekillerine genellikle Anadolu ve
EDİTÖR YAYINLARI
çıkan bir anlayıştır. Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin üyeleri

* Yasal eşitlik özgürlük ve hukukun üstünlüğü seçildi.
demokrasinin en önemli unsurlarıdır. Mustafa Kemal’e göre yeni dönemde Meclisin
*
* 23 Nisan 1920’de kurulan TBMM, ülkenin öncelikli görevi devlet ve toplum kurumlarını
kurtuluşu amacında birleşmiş ve farklı dünya çağdaşlaştırmak olmalıydı. Başka bir deyişle
görüşlerine sahip milletvekillerinden oluşu- İkinci TBMM bir inkılaplar Meclisi olacaktı.
yordu. Bunun için de aralarında görüş birliği bulunan
*
* TBMM’de I. grup adıyla anılan Mustafa ve temel kanunların çıkarılması sırasında bir-
Kemal’in liderliğindeki Anadolu ve Rumeli likte hareket edecek milletvekillerinden olu-
Müdafaa-i Hukuk Grubu ile II. grup adıyla şan bir siyasi gruba ihtiyaç vardı. İşte Mus-
anılan çoğunluğunu saltanatçı ve hilafetçi tafa Kemal bu ihtiyacı gidermek amacıyla 9
milletvekillerinin oluşturduğu başlıca iki grup Eylül 1923’te Halk Fırkası’nı kurdu.
vardı. Bu iki grup, vatanın kurtuluşu konu- * Cumhuriyet Halk Fırkası cumhuriyet tarihinin
sunda ortak hareket etmiş ancak saltana- ilk siyasi partisidir.
tın kaldırılması gibi konularda farklı tutumlar Bu partinin temeli Sivas Kongresi’nde kuru-
sergilemişlerdi. *
lan Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk
* Birbirinden farklı düşünce ve istekleri temsil Cemiyeti’ne dayanır.
eden partilerin bulunmasını demokrasinin en
temel özelliği olarak gören Mustafa Kemal, * İlk adı Halk Fırkası olup cumhuriyetin ilanın-
Lozan Antlaşması’ndan sonra kendi grubunu dan sonra 1924’te Cumhuriyet Halk Fırkası,
1935’te de Cumhuriyet Halk Partisi adını
Halk Fırkası adıyla partiye dönüştürmüştür.
almıştır.
* Bu doğrultuda 1924 ve 1930 yıllarında farklı Cumhuriyet Halk Partisi 1950 yılına kadar
siyasal partiler kurulmuş, çok partili rejim *

denemeleri yapılmıştır. iktidarda kalmıştır.
* Demokrasiyi geliştirmek için milletin düşünce- * Cumhuriyet Halk Fırkası;
lerinin meclise yansımasını sağlayacak siyasi » Laiklik ve cumhuriyete saygılıdır.
partilerin kurulması çalışmaları başlamıştır. » Ekonomide devletçilik ilkesini savunmuştur.