Page 170 - 8. Sınıf Türkçe Defterim

13. BÖLÜM: YAPIYA DAYALI ANLATIM BOZUKLUKLARI ÖZETİN ÖZETİ

Öge Eksikliği

Q Cümlede yüklem, özne, nesne ya da yer tamlayıcısının eksikliği anlatım bozukluğuna yol açabilir.

Özne Eksikliği Yüklem Eksikliği
Q Birden fazla yüklemi olan cümlelerin ortak özneye bağ- Q Birden çok yüklemli cümlelerde yüklemin ortak kullanılma-
lanmasıyla anlatım bozukluğu oluşur. sıyla anlatım bozukluğu oluşur.
1. cümle 2. cümle
1. cümle 2. cümle
» Önce Esra beni aradı, sonra da ben onu.
» Ben Firuze’yi severim, çok saygılıdır.
özne yüklem özne
özne yüklem yüklem
Cümlede ortak kullanılan “aradı” yüklemi 1. cümlenin öznesiyle
1. cümlenin öznesi “ben”, 2. cümlenin yüklemi ile uyumlu değil- (Esra) uyumludur, 2. cümlenin öznesiyle (ben) uyumlu değildir.
dir. 2. cümlenin öznesi belirtilmediğinden cümlede anlatım 2. cümlenin öznesi belirtilmediğinden anlatım bozukluğu yapıl-
bozukluğu vardır. mıştır.

1. cümle 2. cümle 1. cümle 2. cümle
Ben Firuze’yi severim, Firuze çok saygılıdır. Önce Esra beni aradı, sonra da ben onu aradım.
özne yüklem özne yüklem özne yüklem özne yüklem
1. cümlenin yüklemi “Esra aradı” şeklinde, 2. cümlenin yüklemi
2. cümlenin öznesi (Firuze) cümleye eklenmelidir. Bu ifade
cümledeki yerini aldığında anlatım bozukluğu ortadan kalkmış “ben aradım” şeklinde kullanıldığında herhangi bir yanlışlık
olur. olmaz. Dolayısıyla cümle bu şekilde düzeltilmelidir.
Nesne Eksikliği
Q Olumluluk - olumsuzluk açısından yüklemle uyumlu olma- Q Cümlede nesnenin yani yapılan işten etkilenen ögenin
yan özne kullanımı anlatım bozukluğu oluşturur. Bu bulunmaması anlatım bozukluğuna yol açar.
durumlarda cümleye uygun özne getirilmelidir.
» Olaya fazla kızmadı, anlayışla karşıladı.
1. cümle 2. cümle
Cümledeki ikinci yüklemin olduğu bölümde nesne kullanılma-
» Herkes duymazdan geldi, bir şey demedi. ması anlatım bozukluğuna yol açmıştır.
özne olumlu olumsuz Olaya fazla kızmadı, olayı anlayışla karşıladı.
yüklem yüklem
“Neyi anlayışla karşıladı?” sorusuna cevap veren “olayı” nes-
“Herkes” öznesi olumlu cümlelerde kullanılır. 2. cümlenin nesinin cümlede kullanılması anlatım bozukluğunu ortadan
yüklemi olumsuz olduğu için bu özne yüklemle uyumsuzdur. kaldırmıştır.
Olumsuzluk bildiren özne eksik olduğu için anlatım bozukluğu
vardır. Yer Tamlayıcısı Eksikliği

1. cümle 2. cümle Q Birden fazla yüklemli cümlelerde yer tamlayıcısının belir-
Herkes duymazdan geldi, kimse bir şey demedi. tilmemesi anlatım bozukluğuna yol açar.
özne olumlu özne olumsuz » Çocuklarını çok sever, çok iyi bakardı.
yüklem yüklem Cümlenin ikinci bölümünde yer tamlayıcısının kullanılmamasın-

dan kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır.
“Kimse” öznesi olumsuz anlam taşıdığından yapıca olumsuz
olan 2. cümleyle uyumludur. Cümleye eklenmesiyle anlatım Çocuklarını çok sever, onlara çok iyi bakardı.
bozukluğu ortadan kalkmış olur. “Kime bakardı?” sorusuna cevap veren “onlara” yer tamlayı-
cısının cümlede kullanılması anlatım bozukluğunu ortadan kal-
dırmıştır.

8. Sınıf Türkçe 169