Page 154 - 8. Sınıf Türkçe Defterim

11. BÖLÜM: PARÇADA ANLAM - 1 ÖZETİN ÖZETİ

ANLATIM BİÇİMLERİ

Açıklama (Açıklayıcı Anlatım) Betimleme (Betimleyici Anlatım)

Q Herhangi bir konu hakkında bilgi vermek amacıyla başvu- Q Bir olaya ait ayırt edici özelliklerin okuyucunun gözünde
rulan anlatım yöntemidir. Nesnel ifadeler ve bilimsel bir canlandırılarak anlatıldığı anlatım biçimidir. Niteleyici ifa-
üslup kullanılır. delerden sıklıkla faydalanılır.
» Psikoloji, bilinç bilimi olarak bilinir. 19. yy.dan itibaren » Ben yaşadıklarımın etkisiyle ısınmış içimin sıcağından
gittikçe gelişen kişisel bilim dalıdır. Psikoloji alanında bilim dışarıdaki keskin soğuğu hissetmezken onun elleri ve
adamları özellikle kişisel bilinçlerin esrarını çözmeye çalış- ayakları buz kesmişti. Burnu kıpkırmızı, elleri mosmor
mışlardır. olmuştu.

Tartışma (Tartışmacı Anlatım) Öyküleme (Öyküleyici Anlatım)

Q Bir düşünceyi çürütüp başka bir düşünceyi kabul ettirme Q Parçanın genelinde bir hareket, eylem söz konusu oldu-
amacıyla kullanılan anlatım biçimidir. Genellikle öznel ğunda kullanılan anlatım biçimidir. Olay anlatımı yapılır.
cümleler kullanılır ve yazar karşısında biri varmış gibi Parçada yer, zaman, kişi ve olay unsurları bulunur. Anla-
tavır takınır. Genellikle parçanın başında karşı çıkılacak tımda genellikle geçmiş zamanda çekimlenmiş ifadeler kul-
düşünce verilir sonra da yazar kendi düşüncesini anlatır. lanılır.
» Eline kalemi alan, şiir karalayan herkes kendini şair sanı- » O gün durağa geç gelmiş, otobüsü kaçırmıştım. Durakta
yor. Şair olmak sanıldığı gibi kolay değildir. Şair olmak bir sonraki otobüsü beklerken yanıma gelen yaşlı bir kadı-
emek ister, sevgi ister, hasretlik ister, ayrılık, gurbetlik nın sesini duydum. Yanındaki genç kızla dün geceki olay
ister. hakkında konuşuyorlardı.

DUYULARDAN YARARLANMA

Q Çevremizdeki somut varlıkları beş duyumuzla algılarız. Bu duyular ve duyu organları: görme (göz), koklama (burun), dokunma
(deri), işitme (kulak), tatma (dil). Parçada duyulardan yararlanılarak anlatılanların somutlaştırılması amaçlanır.
Q Duyulardan yararlanma daha çok betimleyici anlatım biçimiyle kullanılır.

» Efe, sararmış yaprakların üstüne basıyor, çıkardıkları hışırtılarla zihnini boşaltıyordu. Sonbaharı sever. Soğukta ne kadar
üşürse üşüsün evine girince yüzüne sıcak hava çarpar, annesinin pişirdiği ekşisi bol tarhananın kokusu burnuna kadar
gelirdi. Tadınca yalnız ekşiyi değil, acıyı da duyar ve tazelendiğini hissederdi.

Görme: Sararmış Koklama: Tarhana Dokunma: Yüze çarpan sıcak İşitme: Yaprakların Tatma: Ekşi ve acı
yapraklar kokusu hava hışırtısı tarhana

Metinleri oluştururken kullanılabilecek anlatım özelliklerini ifade eden bazı kavramlar vardır.

Duruluk: Anlatımda anlaşılması zor sözlerden, ifadelerden Açıklık: Yazarın vermek istediği mesajın yazıda açıkça ifade
kaçınılmasıdır. edilmesidir.

Akıcılık: Yazıda okunması zor olan kelimelerin kullanılmama- Tutarlılık: Anlatımda çelişkiye düşmemek, birbirine zıt olay,
sıyla kolay okunabilirliğin sağlanmasıdır. durum ya da düşünceleri savunmamaktır.
Özgünlük: Kendine has bir anlatıma sahip olmaktır. Özlülük: Az sözle çok şey anlatmaktır.

8. Sınıf Türkçe 153