Page 29 - 8. Sınıf Fen Bilimleri Defterim

ÖZETİN ÖZETİ ÜNİTE 2: DNA VE GENETİK KOD

DNA VE GENETİK KOD

Nükleotid, Gen, DNA ve Kromozom Kavramları Arasındaki İlişki

Q Canlıların en küçük yapı birimi olan hücrenin yönetim merkezi çekirdektir. Çekirdek içinde canlıya ait kalıtsal bilgileri taşıyan
kromozom, DNA, gen ve nükleotid gibi yapılar vardır. Kromozom
Hücre
Q Kromozom: Çekirdek içindeki kalıtsal özellikleri belirleyen yapılara kromozom
denir. Kromozomlar DNA ve özel proteinlerin birleşmesiyle oluşur. Bir canlı
türünün sağlıklı bireylerinde bulunan kromozom sayısı sabittir. Kromozom
sayısı canlı türü, canlının büyüklüğü veya canlının gelişmişliği hakkında bilgi DNA
vermez.
Çekirdek
Q DNA: Hücrenin yönetici molekülüdür. Beslenme, solunum, üreme gibi canlılık
faaliyetlerini yönetir. DNA molekülü birbiri üzerine sarmal şekilde kıvrılan iki Gen
zincirden oluşur. DNA'nın bu şekli çift sarmallı yapıyı oluşturur. Nükleotid
Q Gen: DNA’nın en küçük görev ve kalıtım birimidir. Kalıtsal bilgiler genler tarafından taşınır.

Q Nükleotid: DNA’nın temel yapı birimine nükleotid denir. Bir nükleotidin yapısında fosfat, şeker ve azotlu organik baz bulunur.
Dört çeşit azotlu organik baz vardır.

Q Azotlu organik bazlar adenin (A), timin (T), sitozin (C,S) ve guanin (G)’dir. Nükleotitler hangi bazı içeriyorlarsa o bazın ismiyle
adlandırılırlar. Nükleotidlerde fosfat (P), deoksiriboz şeker (D) ve azotlu organik baz ortak olarak bulunmaktadır.

Q Nükleotid = Fosfat + Şeker + Azotlu Organik baz

Harf Temsil Ettiği Yapı Harf Temsil Ettiği Yapı

G
A Q Adenin bazı Q Guanin bazı P
P + D + = A
A
T Q Timin bazı C Q Sitozin bazı D
Fosfat Şeker Adenin bazı Adenin nükleotidi

P Q Fosfat D Q Deoksiriboz şekeri

Q Canlının kalıtsal bilgilerini taşıyan yapıların en karmaşıktan en basite doğru sıralanışı; Kromozom > DNA > Gen > Nükleotiddir.

DNA'nın Yapısı

P D
Q DNA molekülünde bulunan yapılar harflerle gösterilir.
D A T P
Q DNA’da, nükleotitler iplik oluşturacak şekilde bir araya gelirler.
Q Bu iplikte her zaman adeninin karşısına timin, sitozinin karşısına guanin bazı P D
gelir. C G
D P
Q Tüm canlılardaki nükleotid çeşidi aynıdır.
Q DNA, iki iplikten oluşur. Birbirinin etrafında dolanan bu iplikler, DNA’nın bükül- P D
müş bir merdiven gibi görünmesine sebep olur. Bu şekil ikili sarmal olarak adlan- D G C P
dırılır.

28 8. Sınıf Fen Bilimleri