Page 146 - 8. Sınıf Fen Bilimleri Defterim

ÜNITE 5: BASİT MAKİNELER ÖZETİN ÖZETİ

Makaralar

Sabit Makaralar

Q Çevresinden geçen ip çekildiğinde yalnızca dönme hareketi yapar.

Q Makara, yük ile birlikte hareket etmez.
Q Kuvvetten ve yoldan kazanç sağlamaz. İp ne kadar çekilirse yük de o kadar
yükselir. P
F
Q Kuvvetin yönünü değiştirmek için kullanılır.
Q Kuvvetin uygulama doğrultusunun önemi yoktur. P F
Q Yükün ağırlığı uygulanan kuvvetin büyüklüğüne eşittir (Sabit makaranın ağır- F = P
lığı kuvvetin değerini değiştirmez).
Q Yük = Kuvvet, P = F
Q İnşaatlarda malzeme taşımada, bayrak direklerinin ucunda sabit makaralardan yararlanılır.

Hareketli Makaralar

Q Çevresinden geçen ip çekildiğinde hem dönebilir hem de yükselip alçalabilir.
F
Q Makara yüke bağlı olup yükle birlikte hareket eder.
Q Kuvvetten iki kat kazanç sağlanır. F = P
Q Hareketli makaralar kuvvetten kazanç sağlar. Yani daha az kuvvetle bir işi yapmak müm- 2
kün olur.
P
Q Yoldan kayıp vardır. Yük çekilen ipin yarısı kadar yukarı kaldırılır. Örneğin; 2 metre ip çeki-
lirse yük 1 metre yukarı çıkartılır.
Q Kullanılan makaranın ağırlığı uygulanacak kuvvetin büyüklüğünü etkiler.
Q Fabrikalarda, inşaatlarda ve hurdalıklarda ağır yüklerin kaldırılması için kullanılan vinçlerin yapısında bulunur.

Palangalar
Q Sabit ve hareketli makaraların aynı iple özel olarak değişik şekilde bağlanmasıyla oluşturulan basit makinelere palanga
denir.
Şekil 1 Şekil 2 Şekil 3
Q Palangalarda kuvvet ile yük arasındaki ilişkiyi bulmak için yükü taşı-
yan ipler sayılır. Yükü taşıyan ip sayısı arttıkça uygulanacak kuvvetin
büyüklüğü de o oranda azalır.
F=P/3
Q Yükü taşıyan ip sayısı arttıkça yükün aldığı yol da ip sayısı kadar artar. F=P/2 F=P/3

Q Palangayı oluşturan makaraların sayısı ve kuvvetin uygulanış yönü kuv-
vet kazancını etkiler. Hareketli makara sayısı arttıkça kuvvet kazancı P P
da artar. P
Yük (P)
Q Örneğin; şekil 1 ve şekil 3’te yükü taşıyan ip sayısı üçtür. Bu nedenle, Kuvvet (F) = cismi yerden h kadar yukarı
3
çıkarmak için, ip 3h kadar çekilmelidir.
Yük (P)
Q Şekil 2’de ise yükü taşıyan ip sayısı ikidir. Bu nedenle, Kuvvet = Cismi yerden h kadar yukarı çıkarmak için ip 2h
2
kadar çekilmelidir.

8. Sınıf Fen Bilimleri 145