Page 6 - 7. Sınıf Türkçe Defterim

1. Bölüm: Fiiller (Eylemler) ÖZETİN ÖZETİ

Durum Fiilleri

Q Herhangi bir varlığın içinde bulunduğu hâli (durumu) anlatan fiillerdir.
» uyu(mak), uyan(mak), sus(mak), otur(mak), yat(mak), uzan(mak), sevin(mek), ağla(mak), gül(mek)...

Durum Fiillerinin Özellikleri

5 Genellikle öznenin iradesi bazen de iradesi dışında gerçek- 5 Genellikle “Ne?, Neyi?, Kimi?” sorularına cevap veremeyen
leşen fiillerdir. fiilerdir.
» “Birden karşımda görünce korktum.” cümlesinde “korkma” » “Annesine doğru koştu.” cümlesinde “koştu” fiili, “Ne?,

eylemi öznenin iradesi dışında yaşanmıştır. Neyi?, Kimi?” sorularına cevap vermez.
5 Nesnesi olmayan ya da nesne alamayan fiillerdir. 5 Öznenin yaptığı işten etkilenen bir varlık yoktur.
» “Konuşması bitince oturdu.” cümlesinde “oturdu” fiili » “Bankta biraz dinlendi.” cümlesinde “dinlenme” eyleminden
nesne alamayan bir fiildir. etkilenen herhangi bir varlık (özne dışında) yoktur.

Q Bir fiilin başına “onu” ifadesi getirildiğinde ifade anlamlıysa fiil nesne alabilir, anlamsızsa fiil nesne alamaz.
istemiş İfadeler anlamlıdır. korktum İfadeler anlamsızdır.
» onu onu
duydum Nesne alabilen fiillerdir. sallanıyor Nesne alamayan fiillerdir.

NOT

Q Bazı eş sesli fiiller, hem iş hem de durum fiilleri olabilir. Böyle fiillerin cümledeki anlamına göre değerlendirme yapılarak kulla-
nılan fiilin iş mi yoksa durum fiili mi olduğu anlaşılabilir.

» Hafta sonları, bel ağrısına iyi geldiği için yüzer. (Neyi yüzer? - Cevap alınamaz. - Durum fiili)
Koyunun derisini bir saat içinde yüzer. (Neyi yüzer? - Koyunun derisini - İş fiili)

Oluş Fiilleri

Q Öznenin kendi iradesi dışında gerçekleşen durumları ifade eden fiillerdir. Bu fiillerde kendiliğinden olma anlamı vardır. Oluş
fiilleri “Neyi?, Kimi?” sorularına cevap veremez.

» acık(mak), büyü(mek), eski(mek), sarar(mak), yaşlan(mak), doy(mak), sol(mak), uza(mak)...
» Su verilmeyen çiçekler bir zaman sonra solar. (Neyi solar? / Kimi solar? - Cevabı yok)
Q Oluş fiillerini bulmak için kullanılan herhangi bir soru yoktur. Sözcüğün anlamına bakılır. Sözcüğün anlamında belli bir
zaman dilimi içinde kendiliğinden gerçekleşme anlamı varsa sözcük oluş fiili olarak kabul edilir.

İş (Kılış) Fiili » “Akşam aldığı dürümü afiyetle yedi.” cümlesindeki “yedi” fiili anlam özelliğine göre NOT
Örneği
iş (kılış) fiilidir. Çünkü eylem öznenin iradesiyle gerçekleşmiştir. Ayrıca yapılan
işten etkilenen bir nesne vardır. Özne: Bir cümlede
bildirilen işi yapan, bil-
Durum Fiili » “Saatlerdir yumuşacık yatağında mışıl mışıl uyuyordu.” cümlesindeki “uyuyordu” dirilen durumu üzerine
Örneği
fiili anlam özelliğine göre durum fiilidir. Çünkü bahsedilen kişinin içinde bulun- alan kimse veya şeydir.
duğu durum anlatılmıştır. Ayrıca eylem öznenin iradesine bağlı gerçekleşmiştir.

Oluş Fiili » “Hastalığın pençesindeki adam bir anda yaşlanmıştı.” cümlesindeki “yaşlanmıştı” Nesne: Yapılan işten
Örneği veya eylemden doğru-
fiili anlam özelliğine göre oluş fiilidir. Çünkü eylem öznenin iradesi dışında, bir
dan etkilenendir.
zaman dilimi içinde kendiliğinden gerçekleşmiştir.

7. Sınıf Türkçe 5