Page 17 - 7. Sınıf Türkçe Defterim

ÖZETİN ÖZETİ 2. Bölüm: Sözcükte Anlam

ÇOK ANLAMLILIK

Q Tek başına bir anlamı olan ses birliklerine sözcük (kelime) denir. Sözcükler cümlenin anlamlı en küçük parçalarıdır.

Q Bir düzen içerisinde bir arada kullanılan sözcükler, insanlar arasında anlaşmayı sağlayan en küçük birimdir. Ancak kelimele-
rin tek bir anlamı yoktur.

Q Kelimeler kullanıldıkları cümle içinde farklı anlamlara gelebilir. Sözcüklerin kullanıldıkları cümlelere göre farklı anlamlarda
olmalarına da çok anlamlılık denir.

“Kırmak” Sözcüğünün Farklı Anlamlarda Kullanımı “Küsmek” Sözcüğünün Farklı Anlamlarda Kullanımı
» Bardak kırmak pek de hoş değil! (Sert şeyleri vurarak » Ona küstüğü için yıl sonu partisine katılmadı. (Darılmak)
parçalamak) » Bu bitki yerini sevmedi, küstü. (Gelişmemek, büyüyeme-
» Bu havalar tüm hayvanları kırdı. (Öldürmek, yok olmasına mek)
neden olmak) » Bu kalemden çıkanlar silinirse kalem küser. (Görevini yerine
» Direksiyonu sağa kırdı. (Taşıtın yönünü değiştirmek) getirememek)

Gerçek (Temel) Anlam Mecaz Anlam

Q Bir kelimenin aklımıza gelen ilk anlamına yani herkesçe Q Bir kelimenin gerçek anlamından tamamen koparak
bilinen yaygın anlamına gerçek anlam denir. Gerçek kazandığı yeni anlama mecaz anlam denir. Mecaz anlamlı
anlam, kelimelerin sözlükteki ilk anlamıdır. kelimelerin gerçek anlamla hiçbir ilgisi kalmaz.

» Kanadı kırık kuş ısrarla uçmaya çalışıyordu. (Vücudu » Boş bakışlarıyla herkesi şaşkına çevirdi. (Anlamsız)
tüylerle örtülü, gagalı, iki ayaklı, iki kanatlı hayvanların » Bebeğin çok tatlı bir gülüşü vardı. (Sevimli, hoş)
ortak adı)
» Sorunun cevabı, ince hesaplarla bulunuyordu. (Ayrıntılı)
» Mutfağa giderken ayağı halıya takılınca yere düştü.
(Bacakların bilekten aşağıda bulunan ve yere basan » Ustası gibi olmak isteyen çırağın, iyice pişmesi gerekir.
bölümü) (Beceri ve ustalık kazanmak)
» Kalp kırmaktan çekinmeyen, acımasız bir insandı.
» Elindeki bardağı yere düşürünce hepimiz çok korktuk.
(Su vb. şeyleri içmek için kullanılan, genellikle camdan (Gücendirmek, incitmek)
yapılan kap) Altı çizili sözcükler gerçek anlamlarından tamamen koparak
mecaz anlamda kullanılmıştır.
» Kapıyı anahtarla açamayınca çilingir çağırdı. (Kilidi açıp
kapamak için kullanılan araç)
Atasözlerinde, deyimlerde, şiirlerde kelimeler genellikle
Altı çizili sözcükler zihnimizde oluşan ilk anlamlarıyla yani mecaz anlamıyla kullanılır.
gerçek anlamlarıyla kullanılmıştır.

Terim Anlam

Q Bilim, meslek, spor ya da sanat dallarıyla ilgili sözcüklere terim anlamlı sözcük denir.
» Birçok müzik aleti çalabiliyordu ancak nota bilgisi sınırlıydı. (Müzik terimi)
» Aruz ölçüsünü şiire uygulamakta çok başarılı bir şairdi. (Edebiyat terimi)

» Yapım ekleri sözcüklerin anlamını değiştirirken çekim ekleri sözcüklerin anlamını değiştirmez. (Dil bilimi terimi)
» Ege Bölgesi’nde birçok delta ovası var. (Coğrafya terimi)
Yukarıdaki cümlelerde geçen altı çizili sözcükler belirli alanlarla ilgili terim anlamlı sözcüklerdir.

16 7. Sınıf Türkçe