Page 136 - 7. Sınıf Türkçe Defterim

10. Bölüm: Anlama Dayalı Anlatım Bozuklukları ÖZETİN ÖZETİ

Deyimlerin Yanlış Anlamda Kullanımı Anlam Belirsizliği

Q Deyimler, dilin anlatım gücünü zenginleştiren unsurlardır. Q Bazı cümlelerde tamlamanın bir ögesinin eksikliği ya da
Bu ifadeler kalıplaşmıştır ve belli anlamları vardır. gerekli yerde virgülün kullanılmaması anlam belirsizliğine

Q Bu ifadelerin, anlamlarının dışında kullanılması veya söz- yol açar.
cüklerinin değiştirilmesi anlatım bozukluğuna yol açar.
» Veteriner hekime danışacakmış.
Q Aynı durum atasözleri için de geçerlidir.
5 O, veteriner hekime danışacakmış.
5 Veteriner, hekime danışacakmış.
» Onun bize yaptığı iyiliklere hep göz yumduk. » Artık yüzünü dahi görmeyeceğim! (Kimin yüzünü?)

“Göz yummak”, kusurlarını görmezden gelmek anlamında 5 Artık senin yüzünü dahi görmeyeceğim!
kullanılan bir deyimdir. Bu cümlede ise kusurdan değil, iyi- 5 Artık onun yüzünü dahi göremeyeceğim!
liklerden bahsedildiğinden deyim, cümleye uygun değildir.

Sıralama ve Mantık Hataları
» Bunca iyiliğe karşın o bize kötülük ediyor, besle yılanı
çıkarsın gözünü. Q Bazı cümlelerde mantığa aykırı ifadelerin kullanımı veya
azlık-çokluk, öncelik-sonralık, önemlilik-daha az önemlilik
Cümledeki atasözünün kelimeleri değiştirildiği için anlatım gibi açılardan yanlış sıralama yapılması anlatım bozuklu-
bozukluğu oluşmuştur. Atasözünün doğrusu “Besle kar- ğuna yol açar.
gayı, oysun gözünü.” şeklindedir.
» Bu hastalıktan sonra kısa bir mektup yazmak şöyle
» Hiç misafirperver değildi, evine gelenleri baş üstünde dursun, roman bile yazamıyorum.
tutardı. Roman yazmak önem ve zorluk açısından mektup yazmak-
tan daha ağır bir iştir. Bu nedenle “kısa bir mektup” ve
“Baş üstünde tutmak” deyimi çok iyi ağırlamak anlamına “roman” ifadelerinin yerleri değiştirilmelidir.
geldiğinden misafirperver olmayan biriyle bağdaşmaz.
5 Bu hastalıktan sonra roman yazmak şöyle dursun,
kısa bir mektup bile yazamıyorum.

Anlamca Çelişen Sözcüklerin Bir Arada Kullanılması

Q Farklı durum veya duyguları dile getiren sözlerin cümlede bir arada kullanılmasıyla oluşan anlatım kusurudur.

Q Bu tür anlatım kusurlarında genellikle kesinlik ve olasılık bildiren ifadeler bir arada kullanılır.

» Günümüzden tam on yıl önceydi. (Doğru)
Günümüzden tam on yıl kadar önceydi. (Yanlış)
kesinlik
Kesinlik
Yaklaşıklık Günümüzden on yıl kadar önceydi. (Doğru)
yaklaşıklık

» Yerinden yavaşça doğruldu. (Doğru)
Yerinden yavaşça doğruluverdi. (Yanlış)
ağır ağır
ağır ağır
hemen Yerinden doğruluverdi. (Doğru)
hemen

7. Sınıf Türkçe 135