Page 143 - 7. Sınıf Fen Bilimleri Defterim

ÖZETİN ÖZETİ 5. ÜNİTE: IŞIĞIN MADDE İLE ETKİLEŞİMİ

Işığın Kırılması ve Mercekler

Işığın Kırılması
Q Işığın hızı ortamın yoğunluğuna bağlı olarak değişir. Ortamın yoğunluğu arttıkça ışığın hızı azalır. Yoğunluk azaldıkça ışığın hızı
artar. Işığın saydam bir ortamdan başka bir saydam ortama geçerken doğrultusunu değiştirmesi olayına ışığın kırılması denir.
Q Suyun içerisindeki cisimlere bakıldığında yüzeye daha yakın görülmesi su dolu bardağın içindeki kalemin kırıkmış gibi görül-
mesi ışığın kırılmasıyla açıklanır. Yoğunluğu farklı ortamlarda ışığın izlediği yol şekilde gösterilmiştir.

Normal (N)
1. Ortam Q Gelen ışının yüzeye temas ettiği yerden dik
Gelme olarak gösterilen kesikli çizgiye yüzeyin normali
Gelen
ışın açısı denir.
Q Yüzey normali N harfi ile gösterilir.
2. Ortam
Q Gelen ışının yüzeyin normali ile yaptığı açıya

Kırılan gelme açısı denir.
Kırılma ışın
açısı Q Kırılan ışının yüzeyin normali ile yaptığı açıya
kırılma açısı denir.
Ortam değiştiren ışının izlediği yol

Q Saydam ortamların yoğunlukları değiştiğinde kırıcılıkları da değişir.

Q Yoğunluğu küçük olan ortamlar az kırıcı, yoğunluğu büyük olan ortamlar çok kırıcıdır.
Q Farklı fiziksel haldeki ortamların kırıcılıkları arasında katı > sıvı > gaz ilişkisi vardır.
Q Kırıcılığı büyük (yoğunluğu fazla) olan ortamlarda ışık hızı düşükken, kırıcılığı küçük (yoğunluğu az) olan ortamlarda ışık hızı
yüksektir. Gelen ışın, kırılan ışın ve yüzeyin normali aynı düzlem üzerindedir.
Q Gelen ışığın doğrultusu ve hızı yoğunlukları farklı ortamlarda farklılık gösterir.

Q Işık ışını en hızlı gazlarda sonra sıvılarda en yavaşta katılarda ilerler.

Q Yüzeye dik gelen (gelme açısı 0° Q Az yoğun ortamdan çok yoğun Q Çok yoğun ortamdan az yoğun
olan) ışınlar kırılmadan diğer ortama geçen ışık ışınları normale ortama geçen ışık ışınları normal-
ortama geçerler ancak ortamdaki yaklaşarak kırılır. den uzaklaşarak kırılır.
hızları değişir.
Q Gelme açısı > Kırılma açısı Q Kırılma açısı > Gelme açısı
Q Havadan suya dik gelen ışık ışınları-
nın doğrultusu değişmemiştir (Kırıl- Q Az yoğun ortamdan çok yoğun Q Çok yoğun (çok kırıcı) ortamdan az
mamıştır). ortama geçen ışık ışınlarının hızı yoğun (az kırıcı) ortama geçen ışık
azalır. ışınlarının hızı artar.
Q Işığın havadaki hızı sudaki hızından
daha fazladır.

1 2 3

Işık Işını Gelme N N
Hava Az yoğun ortam açısı Çok yoğun ortam Gelme açısı
(Hava) (Su)
Su
Çok yoğun ortam Kırılma Az yoğun ortam
(Su) açısı (Hava) Kırılma açısı

142 7. Sınıf Fen Bilimleri