Page 4 - 7'DEN LGS'YE TÜRKÇE HAZIRLIK İLK ADIM - EDİTÖR YAYINLARI

8. SINIF KONULARINA GİRİŞ SÖZCÜKTE ANLAM

ÇOK ANLAMLILIK
y Bir sözcüğün, kullanıldığı cümlenin anlamına göre farklı anlamlar taşımasına “Sözcükte
Çok Anlamılık” denir. Bu durum, gerçek veya mecaz anlam ya da anlam genişlemesi yolu
ile sağlanır. Sözcüğün hangi anlamı taşıdığı, kullanıldığı cümlenin anlamı ile ilişkilidir.
Örnek: “Takmak” sözcüğü cümle içinde farklı anlamlar kazanabilir.
» Doktorun verdiği damaklığı takıp uyudu. (Bir şeyi başka bir yere uygun bir biçimde
tutturmak, iliştirmek, geçirmek)
EDİTÖR YAYINLARI
» Arkadaşları resmen ona takmıştı, kimse arasına alıp oynamıyordu onunla. (Biriyle
olumsuz olarak uğraşmak)

Gerçek (Temel) Anlam
y Bir sözcüğün tek başına kullanıldığında zihinde oluşturduğu ilk anlamıdır.
KAZANIM / KONU ÖZETİ Mecaz Anlam
Örnek: Elinde, ormandan topladığı mantar dolu sepeti tutuyordu.

y Bir sözcüğün akla gelen ilk anlamından tamamen uzaklaşarak kazandığı yeni anlamdır.
Örnek: Ruhuna serptiğim bu tohumlar onun yazarlığa ilk adımlarıydı.
Terim Anlam

y Bilim, sanat, spor ya da meslek dalı gibi herhangi bir alanda, bu alana özgü oluşturulan
kavramların sahip olduğu anlamlardır.

Örnek: Notaları bir türlü ezberleyemiyordu. (Müzik terimi)
Perde Gerçek Anlam Mecaz Anlam Terim Anlam

Görüşü, ışığı engellemek,
bir şeyi gizlemek için Bir sahne eserinin
Anlamı Katarakt büyük bölümlerinin her
pencereye veya bir açık-
lığın önüne gerilen örtü biri

Evin perdelerinin Gözlerine perde mi Oyunun üçüncü perdesi
Cümlede
kullanımı arasından küçük kızın indi, önündeki eşiği muhteşem bir gösteriyle
gülen yüzü göründü. görmüyor musun? başladı. (Tiyatro terimi)

1 Aşağıdakilerin hangisinde “alay” sözcüğü terim 2 Temeli sağlam olmayan düşüncelerin benimsen-
anlamlı olacak şekilde kullanılmıştır? mesi kolay değildir.
A) İkinci alayda piyade olarak görev yapmış. Yukarıdaki cümlede hangi sözcük mecaz
B) Kavga durmayınca alayını götürdüler. anlamda kullanılmıştır?
C) Nihayet düğün alayı göründü. A) Kolay B) Düşünce

D) Dediklerimi dinlemeyip beni alaya alıyor. C) Temel D) Benimsemek
Çözüm: “Alay” sözcüğü A seçeneğinde “Genellikle üç Çözüm: Cümlede “esası, aslı, kökeni” anlamlarında
tabur ve bunlara bağlı birliklerden oluşan asker toplu- kullanılan “temel” sözcüğü mecaz anlamlıdır. Diğer
luğu” anlamına gelecek şekilde terim anlamlı olarak sözcükler ise akla gelen ilk anlamlarında yani gerçek
kullanılmıştır. anlamlı olacak şekilde kullanılmıştır.

4 4