Page 10 - 7'DEN LGS'YE TÜRKÇE HAZIRLIK İLK ADIM - EDİTÖR YAYINLARI

8. SINIF KONULARINA GİRİŞ SÖZCÜKTE ANLAM

SÖZCÜKLER ARASI ANLAM İLİŞKİSİ
Eş Anlamlı Sözcükler:

y Bir sözcüğün, başka bir sözcükle yazılış ve okunuş bakımından farklı fakat anlamca aynı
olmasıdır. Eş anlamlı sözcükler, birbirinin yerine kullanılabilir ancak deyimler ve atasözle-
rinde sözcük değişikliği yapmak anlatım bozukluğuna yol açacağı için eş anlamlı sözcük-
ler birbirinin yerine kullanılmaz.

Örnek: » düş - rüya » yüzyıl - asır » görev - vazife
EDİTÖR YAYINLARI
Zıt Anlamlı Sözcükler:
y Bir sözcüğün başka bir sözcükle anlamca tam tersi bir durumu ifade etmesidir. Bu söz-
cüklerin birbirinin karşıtı olmasıdır.

Örnek: » güzel - çirkin » iyi - kötü » alt - üst
KAZANIM / KONU ÖZETİ Örnek: » Yaşadıkları onu yıldırdı. (vazgeçmek) » Üç yıl önce buraya taşınmışlar. (sene)
Eş Sesli Sözcükler:
y Yazılışları aynı ancak anlamları farklı olan sözcükler arasındaki anlam ilişkisidir.

Genel - Özel Anlam:

y İçerisinde daha çok türü barındıran sözcükler genel anlamlı, daha az türü barındıran
sözcükler ise özel anlamlıdır. Bir cümlede özel anlamlı olan bir sözcük başka bir cümlede
kapsam alanına göre genel anlamlı olabilir.

Örnek: » Bahçede yetişen meyvelerden en çok sevdiklerim elma, armut ve vişneydi.
(Genelden özele bir anlatım vardır.)
» Köy yaşantısı, kasaba ve şehir yaşantısına göre insanı daha çok dinlendirir.
(Özelden genele bir anlatım vardır.)
Yakın Anlamlı Sözcükler:
y Eş anlamlı göründüğü hâlde eş anlamlı olmayan yani aralarında az da olsa anlam farkı
bulunan sözcüklerdir.
Örnek: basmak-çiğnemek-ezmek, tutmak-yakalamak, tanıdık-bildik, dargın-küskün-kırgın...

1 2 Aşağıdaki cümlelerde geçen ikilemelerden
● İhtiyaç duydukça yenilerini alırsınız. hangisi zıt anlamlı kelimelerden oluşmuştur?
● Arkadaşlığımız sonsuz olsun istiyorum. A) Doğru dürüst bir şeyler alamadık üstümüze.
● Bu tavırlar pek de bilinçli görünmüyor. B) Bu yıl iyi kötü sınıfı geçecek gibi.
● Küçük oğlum çok savurgan bir insan. C) Usul usul ilerliyorduk bu yolda.
Aşağıdakilerden hangisi, altı çizili sözcükler- D) Ayakkabı yırtık pırtıktı ama rengi solmamıştı.
den herhangi birinin eş anlamlısı değildir?
Çözüm: Seçeneklerdeki ikilemeler şunlardır:
A) Tutumlu B) Ebedî
A → Doğru dürüst → Yakın anlamlı sözcükler
C) Gereksinim D) Şuurlu
B → İyi kötü → Zıt anlamlı sözcükler
Çözüm: “İhtiyaç - gereksinim”, “sonsuz - ebedî”, “bi- C → Usul usul → Tekrar eden sözcükler
linçli - şuurlu” sözcükleri eş anlamlıdır. “Savurgan” keli- D → yırtık pırtık → Biri anlamlı, diğeri anlamsız söz-
mesinin eş anlamlısı ise “tutumsuz” sözcüğüdür. cükler

10 10