Page 23 - 6. SINIF SOSYAL BİLGİLER DUBLEKS ÖĞRETEN PARAGRAF

3. ÜNTE: YERYÜZÜNDE YAAM PARAGRAF TESTİ 1

1 P�lotlar ve gem� kaptanları g�decekler� yerlere har�ta- 3 B�r kutup noktasından başlayıp d�ğer kutup noktasında
lar yardımıyla ulaşırlar. Sadece onlar değ�l, beled�yeler b�rleşen d�key yönde ç�z�len yarım çemberlere mer�d-
yol yaparken, madenc�ler maden ararken, meteorolog- yen den�r. Başlangıç mer�dyen� İng�ltere’n�n başkent�
lar meteoroloj�de har�talardan kend�ler�ne özgü şek�lde Londra yakınlarındak� Greenw�ch (Gr�n�ç) gözlemev�d�r
yararlanırlar. Yeryüzünün ya da b�r parçasının, kuş bakışı ve 0° �le göster�l�r. Mer�dyenler arasındak� uzaklık sadece
görünüşüyle bell� b�r orana göre küçültülüp b�r düzlem ekvatorda 111 km’d�r. Bu uzaklık ekvatordan kutuplara
üzer�ne geç�r�lmes�ne har�ta den�r. B�r ç�z�m�n har�ta doğru azalır. B�r kutup noktasından başlayıp d�ğer kutup
özell�ğ� taşıması �ç�n o ç�z�m�n kuş bakışı görünüm �le noktasında b�rleşt�kler� �ç�n mer�dyenler�n boyları b�rb�-
bel�rl� b�r oranda küçültülerek düzleme aktarılmış olması r�ne eş�tt�r. Başlangıç mer�dyen�n�n doğu kısmına doğu
gerek�r. Har�talarda kullanılan küçültme oranına �se ölçek yarımküre, batı kısmına batı yarımküre den�r. Mer�dyenler
den�r. Dünya üzer�nde herhang� b�r yer�n konumunu bel�r- yerel saat hesaplamasında kullanılır ve her �k� mer�dyen
lemek �ç�n har�talarda bulunan paraleller ve mer�dyenler- arasındak� zaman farkı 4 dak�kadır.
den yararlanırız. Örnek olarak günlük hayatımızda kullan- Bu met�nde yazar, ana f�kr� desteklemek �ç�n aşağı-
dığımız yolbul (nav�gasyon) uygulaması konum b�lg�s�n� dak�lerden hang�s�ne başvurmuştur?
paraleller ve mer�dyenlere göre yapmaktadır. Paraleller
ve mer�dyenler aslında gerçekte olmayan, b�l�m �nsan- A) Tanımlama−Örneklend�rme
larının Dünya üzer�nde bazı hesaplamaları daha rahat B) Benzetme−Tanık gösterme
yapab�lmek ve yer yön tay�n edeb�lmek amacıyla ortaya C) Tanımlama−Sayısal ver�lerden yararlanma
çıkardıkları hayalî ç�zg�lerd�r.
D) Tanık gösterme−Karşılaştırma
Bu metn�n d�l ve anlatımıyla �lg�l�;
I. Amaç − sonuç cümles� kullanılmıştır.
II. Açıklayıcı anlatım yapılmıştır.

III. Örneklemeden yararlanılmıştır.
IV. Tanımlama yapılmıştır.
numaralanmış �fadelerden hang�ler� vardır?
4 Ev�m�ze �lk kez gelecek olan arkadaşımıza ev�m�z�n
A) Yalnız II B) I ve II
hang� caddede, hang� sokakta olduğunu hatta yanındak�
C) I, II ve III D) I, II, III ve IV okulu, cam�y�, market� vb. yerler� söyleyerek yer�n� tar�f
eder�z. Ev�m�z�n bulunduğu yer g�b� ülkeler�n de dünya
üzer�nde bulunduğu b�r konum vardır. Ülkeler�n dünya
üzer�nde bulunduğu konum da o ülken�n coğraf� konu-
mudur. Coğraf� konum, mutlak konum ve görecel� konum
şekl�nde �fade ed�l�r. Mutlak konum; b�r yer�n paraleller

2 Dünyayı ortadan �k� eş�t parçaya böldüğü varsayılan, ve mer�dyenler �le �fade ed�leb�len yan� ekvatora ve baş-
kutup noktalarından eş�t uzaklıktak� çembere ekvator langıç mer�dyen�ne göre bel�rlenen konumudur. Ülkem�z
den�r. Ekvatora b�rer derece aralıklarla yatay yönde ç�z�- 36°−42° kuzey paraleller� �le 26°−45° doğu mer�dyenler�
len çemberlere paralel den�r. Ekvator ç�zg�s�n�n kuzey arasında yer alır. D�ğer b�r �fadeyle Türk�ye, ekvatorun
kısmına Kuzey Yarımküre, güney kısmına �se Güney kuzey�nde ve başlangıç mer�dyen�n�n doğusunda yer
Yarımküre den�r. Ekvatordan kutuplara doğru g�d�ld�kçe almaktadır.
dünyanın şekl�nden dolayı paralel da�reler�n�n boyları Bu metn�n d�l ve anlatımıyla �lg�l�;
kısalır ve kutuplarda nokta hâl�n� alır. Kuzey yarımkürede I. K�ş�leşt�rme yapılmıştır.
kuzey kutup noktası, güney yarımkürede güney kutup
noktası olarak adlandırılır. Ayrıca ardışık �k� paralel da�- II. Nesnel cümleler kullanılmıştır.
res� arasındak� uzaklık 111 k�lometred�r. III. Tanımlama yapılmıştır.
Bu parçanın anlatımında hang�s� kullanılmıştır? IV. Yansıma sözcük kullanılmıştır.
A) Öyküleme B) Bet�mleme numaralanmış �fadelerden hang�ler� yoktur?

C) Açıklama D) Tartışma A) I ve II B) II ve III C) I ve IV D) III ve IV

Markaj Yaynlar / 6. Snf Sosyal Bilgiler
MARKAJ YAYINLARI 23