Page 146 - 6. SINIF VIP FEN BİLİMLERİ KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

¦ §
146 ELEKTRİĞİN İLETİMİ
146

* Birbirine sürtünen bulutların aşırı derecede * Çünkü bu direklerde elektrik taşıyan teller,
elektrik ile yüklenerek yıldırım ile enerjilerini direklere bağlanan porselenlere sabitleniyor
boşalttığını fark etmiştir. ve oradan başka bir direğe gidiyor.
* Bu olay sırasında uçurtmayı uçurmak için Porselen yalıtkan bir madde olduğu için kab-
kullandığı yalıtkan ipin ıslanması Benjamin *

Franklin’in küçük çapta bir elektrik çarpma- lolardan ya da tellerden geçen elektriği ilet-
sına neden olmuş ancak Benjamin Franklin’e miyor.
bir şey olmamıştır. Elektrikli aletlerde kullanılan yalıtkanlar biz-
*
* Yalıtkan maddelerin koşulları değiştirilirse leri elektrik enerjisinin zararlarından koru-
iletken hâle geçebilir. yor. Bundan dolayı elektrik devresi bulunan
EDİTÖR YAYINLARI
düzeneklerde elektriği ileten tellerin üzeri
* Yağmurlu günlerde meydana gelen yıldırım ya yalıtkan plastiklerle çevrilidir.
da şimşek çakması olayları aslında bir elekt-
rik enerjisi boşalmasıdır. Fiş ya da prizlerin elle tutulacak kısımları
*
* Bu olaylarla yalıtkan olarak bilinen havanın plastiktir. İlk zamanlarda kullanılan elektrik
elektriği nasıl ilettiğini fark etmiş oluruz. devrelerinin güvencesi olan sigortaların dış
kısımları porselendir. Şimdiki sigortalar ise
plastiktir.
MADDELERİN İLETKENLİK VE YALITKANLIK
ÖZELLİKLERİNİN KULLANIM AMAÇLARI * Elektrik ustalarının kullandığı malzemele-
* Günlük hayatta evlerimizde, iş yerlerimizde, rin elle tutulan kısımları plastiktir. Aynı
zamanda eldivenleri de kauçuktur.
cadde ve sokaklarda aydınlatma amacı ile
kullanılan lambaların içerisinde bazı gazlar * Akşam olunca evimizin lambalarını yakmak
vardır. Bu gazlar sayesinde elektrik, lamba için kullandığımız anahtarlar bile yalıtkan
içerisinde ilerleyerek devreyi tamamlar ve maddeden yapılmıştır.
yanar.
* Plastik ya da bakalit gibi maddelerin kullanıl-
* Floresan ve neon lambalar bunlara örnek- dığı anahtarlar bizler için çok önemlidir. Kırık
tir. Fakat bu lambaların içerisindeki gazların ya da yuvasından çıkmış anahtarlar kullanıl-
türü lambanın farklı renklerde ışık yayma- mamalı, acilen bir elektrik ustası tarafından
sına sebep olur. değiştirilmelidir.

* Günlük hayatta birçok elektrikli aletin bizlere Yıldırım olayı bir elektrik boşalması oldu-
görülen kısımları yalıtkan maddelerle kaplıdır. *
ğundan yıldırım tehlikesinden korunmak için
* Yalıtkan maddeler; cam, mika, porselen, saf binaların uçlarına iletken bir boru dikilir.
su, bakalit, yün, plastik, tahta, kâğıt, ipek,
kauçuk gibi maddeler olabilir. * Borular; yıldırım olayında topladığı elektriği,
* Elektrik santrallerinde üretilen elektrik, dışı yalıtkan madde ile çevrili kablo aracılı-
ğıyla toprağa aktarır. Böylece yüksek ener-
büyük çelikten yapılmış direklerle şehirlere, jili yıldırım, binalara zarar vermeden toprağa
köylere ve birçok yere taşınır. Fakat çelik, geçer.
metal olmasına rağmen neden bu direklere
dokunulduğunda elektrik bizi çarpmıyor? * İnsan vücudu iletken bir maddedir.