Page 145 - 6. SINIF VIP FEN BİLİMLERİ KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

¦ ELEKTRİĞİN İLETİMİ § 1 14545

* Elektrik enerjisinin evlere veya iş yerlerine ulaşmasında kullanılan nakil hatlarındaki kablolar
yakından incelendiğinde bu kabloların iç kısmındaki bakırın elektriği taşıyan kısım olduğu fakat
bakırın etrafını saran plastik kısmın ise elektriği iletmeyen, çevreye yayılmasını engelleyen
yalıtkan kısım olduğunu anlarız. Bu durumda bakır, demir, alüminyum gibi elektriğin geçişine izin
veren maddelere iletken madde, plastik, porselen gibi elektriğin geçişine izin vermeyen madde-
lere ise yalıtkan madde denir.
* İletken maddeler ya da yalıtkan maddeler sadece katı hâlde bulunmazlar. Yani elektriği ileten
sıvı ya da gazlar olabildiği gibi iletmeyen sıvı ya da gazlar da vardır.

* Katı maddelerden elektriği ileten bakır, demir, altın, alüminyum gibi maddelere metal denir. Bu
*EDİTÖR YAYINLARI
durumda metaller elektriği iyi iletirler.

* Karbon, kükürt gibi katı hâlde olup da elektriği iletmeyen maddeler de vardır. Bunlar da genelde
ametal olarak bilinir. Fakat ametal olarak bilinen ancak elektriği ileten bir madde vardır. Buna
grafit denir ki bu günlük hayatta kullandığımız kalem ucudur.

İletken Madde Yalıtkan Madde
» Gümüş » Grafit » Saf su » Tahta

» Kurşun » Tuzlu su » Kağıt » Kauçuk
» Demir » Asitli su » Cam » Bakalit
» Platin » Bakır » Teflon
» Porselen
» Çinko » Limonlu su » Mika
» Gaz hâlindeki maddeler
» Alüminyum » Nikel » Plastik

* Günümüzde en iyi iletken maddeler gümüş, bakır ve altın metalleridir. Fakat maliyeti yüksek
olan altın ve gümüş yerine nakil hatlarında bakır kullanılır.

Bazen katı hâlde elektriği iletmeyen bir madde bazı etkiler ile elektriği
iletebilir. Örneğin; tuz katı hâlde elektriği iletmezken, tuzlu su elektriği
iletir. Bu durumlarda elektrik taşıyan maddeler sulu ortamlardan uzak
tutulmalıdır.

* Bu durumda tuzlu su, sıvılar içerisinde elektrik akımını ileten bir madde-
dir. Fakat şekerli su ya da saf su elektrik akımını iletmez. Tuz (Elektriği iletmez)

* Gaz maddelerin elektrik iletkenlikleri hakkında yapılan araştırmalar sonu-
cunda havanın elektriği iletmediği söylenir. Fakat geçmişte elektrik olay-
larını inceleyen Benjamin Franklin, havanın elektriği iletip iletmediğini
öğrenmek için fırtınalı bir havada yaptığı uçurtmanın bir yerine metal bir
anahtar bağlayıp uçurtmayı uçurmaya başlamıştır. Bir süre sonra yıldırım
olayı ile anahtardan kıvılcımlar çıktığını fark etmiştir. Benjamin Franklin