Page 50 - 6. Sınıf Türkçe Defterim

4. Bölüm: Sözcük Türleri ÖZETİN ÖZETİ

Ad Durum (Hâl) Ekleri

Q İsimleri isimlere, fiillere ya da başka türdeki kelimelere bağlayan, bu sayede isimlerin cümlede görev almasını sağlayan
eklere hâl eki denir.

Yalın Hâl Yönelme - Yaklaşma Hâli (-e Hâli)
Q Adın, ismin hâl eklerinden herhangi birini almadığı hâlidir. Q İsme getirilen “-e / -a” eklerinden biriyle yapılır.
» Babam çok eski bir kilim aldı. (kilim yalın) » Eve gelince ilk işi ellerini yıkamaktı.
» Uçak saatlerce piste inemedi. (uçak yalın) » Kıyafetleri dolaba sığmıyordu.

» Yolcu bir türlü sakinleşmiyordu. (yolcu yalın)
Bulunma - Kalma Hâli (-de Hâli)
Yalın sözcükler iyelik eki aldıklarında yine yalın durumda Q İsme getirilen “-de / -da / -te / -ta” eklerinden biriyle
olur. Kısacası sözcükler hâl eklerinin haricinde bir ek alsa- yapılır.
lar dahi yalın durumda olurlar. » Kuşlar pencerede ötüşüyordu.

» Yolda teyzemlerle karşılaştık.
Belirtme - Gösterme Hâli (-i Hâli)
Ayrılma - Çıkma Hâli (-den Hâli)
Q İsme getirilen “-ı / -i / -u / -ü” eklerinden biriyle yapılır.
Q İsimlere getirilen “-den / -dan / -ten / -tan” eklerinden
» Bu geceyi iple çekiyorum.
biriyle yapılır.
» Mumu yakınca ortalık aydınlandı.
» Duvardan atlayınca ayağını kırdı.
» Sen o günü hatırlıyor musun? » Çocukları kurstan alıp parka götürdük.

İsim Tamlamaları

Q En az iki ismin bir araya gelerek tek bir adın karşılayamadığı şeyleri belirten söz gruplarına isim tamlaması denir. Tamla-
malarda iki öge bulunur. Bunlar, tamlayan ve tamlanandır.
» kavanozun kapağı » aslanın tırmık izleri » tost makinesinin gözü
tamlayan tamlanan tamlayan tamlanan tamlayan tamlanan

Belirtili İsim Tamlaması Zincirleme İsim Tamlaması

Q Tamlayanın ve tamlananın ek aldığı isim tamlamalarıdır. Q İkiden fazla ismin birbirine bağlandığı isim tamlamaları-
Tamlayan ilgi hâli eki (-ın / -nın), tamlanan da iyelik ekle- dır. Tamlayan ya da tamlanan kendi içinde tamlama oluş-
rinden birini (-ım, -ın, -ı, -sı, -ımız, -ınız, -ları) alır. turur.
» Yağmurun yağışı » Kalemin ucu » Saç boyası belirtisiz isim tamlaması

» Masanın ayağı » Çocuğun odası Saç boyasının rengi zincirleme isim tamlaması
tamlayan tamlanan
Belirtisiz İsim Tamlaması
Q Tamlayanı eksiz olan isim tamlamalarıdır. Bu tür tamla-
malarda tamlayan ek almaz, tamlanan iyelik ekini alır. » Okulun kapısı belirtili isim tamlaması
» Yol boyu » Sınıf panosu Okulun kapısının kolu zincirleme isim tamlaması
» Saç tokası » Parmak işareti tamlayan tamlanan

6. Sınıf Türkçe 49