Page 5 - 6. Sınıf Türkçe Defterim

ÖZETİN ÖZETİ 1. Bölüm: Biçim Bilgisi

KÖK

Q Bir sözcüğün parçalanamayan anlamlı en küçük parçasına kök denir.
» al-, kır-, sev-, yüz-, kırp-, sus-; ad, kış, kuş, kar, yün, dört, şan...
Q Bir sözcüğün kökü bulunurken aldığı tüm ekler çıkarılır ve geriye kalan -sözcüğün tamamıyla anlam ilişkisi içinde olan
anlamlı en küçük parça sözcüğün kökü kabul edilir.
» “Susuzluk” sözcüğünün parçalanamayan, anlamlı en küçük parçası “su” ifadesidir. Bu ifade, sözcüğün tümüyle anlam ilişkisi
içerisindedir.
su İnsan yaşamı için gerekli olan; sıvı su + suz Suyu olmayan, su + suz + luk Susuz olma
kök durumundaki renksiz, kokusuz sıvı yapım suyu bulunmayan yapım durumu, kuraklık
eki eki

İsim kökü ve fiil kökü olmak üzere iki tür kök vardır.

İsim Kökü: Canlı ve cansız tüm varlıklara karşılık gelen, Fiil Kökü: Bir iş, oluş, hareket bildiren; “-mek / -mak” ekini
“-mek/-mak” eklerini aldıklarında anlamsızlaşan köklerdir. aldıklarında anlamlı olan köklerdir.
» kör, su, kor, ateş, ayak, ok, ip, yel ... » gel-, uç-, git-, al-, yat-, oku-, sev-...

Q Aşağıdaki sözcüklerin sonundaki kısa çizgi (-), o sözcüklerin fiil kökü olduğunu belirtir ve bu sözcükler okunurken sonlarına
“-mek / -mak” ekleri getirildiğini ifade eder.

» git- git(mek) » öp- öp(mek) » süz- süz(mek)

EKLER

Q Sözcüğün sonuna eklenerek yeni sözcükler türeten veya sözcüklerin cümle içindeki görevlerini belirleyen ses birliklerine ek
denir. Ekler, yapım ekleri ve çekim ekleri olmak üzere iki bölümde incelenir.
» köy - lü - ler - den » bak - ış - lar - ın
kök ekler kök ekler

Yapım Ekleri Çekim Ekleri

Q Eklendiği sözcüğün anlamını değiştiren eklere yapım ekleri Q Eklendikleri sözcüklerin anlamını ve türünü değiştirmeyen
denir. Yapım ekleri isimden isim, isimden fiil, fiilden fiil ve ancak cümle içindeki görevlerini belirleyen eklere çekim
fiilden isim türetir. ekleri denir.
» utan - gaç - lık » Türk - çe » tanı - yor - uz » gel - miş - ler
fiil yapım yapım isim yapım fiil çekim çekim fiil çekim çekim
kökü eki eki kökü eki kökü eki eki kökü eki eki
Q Çekim ekleri hem isimlere hem de fiillere getirilir. İsimlere
Q Yapım eki almış sözcüklere gövde denir.
getirilen ekler isim çekim ekleridir.

İsim Çekim Ekleri
Çoğul Eki İyelik (Aitlik) Ekleri Soru Eki Hâl (Durum) Ekleri
-ler / -lar -m / -ım / -im / -um / -üm, -n / -ın / -in / -un / -ün, mı / mi / -ı / -i / -u / -ü, -a / -e, -da /
-ı / -i / -u / -ü / -sı / -su/ -sü, -mız / -miz / -muz / -müz mu / mü -de / -ta / -te, -dan / -den /
-nız / -niz / -nuz / -nüz, -ları / -leri -tan / -ten, -ın / -in / -un / -ün

4 6. Sınıf Türkçe