Page 13 - 6. Sınıf Türkçe Defterim

ÖZETİN ÖZETİ 2. Bölüm: Sözcükte Anlam

ÇOK ANLAMLILIK

Q Dilin anlamlı en küçük parçası olan ve insanların anlaşmasını sağlayan ses birliklerine sözcük (kelime) denir.
Q Sözcükler, farklı nedenlerden dolayı zamanla değişik durumları ifade etmek için kullanılır. Bu da aynı sözcüğün birden fazla
anlam ifade etmesine yol açmıştır. Sözcüklerin bu şekilde birden fazla anlamı ifade etmesine çok anlamlılık denir.

“Yakmak” Sözcüğünün Farklı Anlamları

Yanmasını sağlamak, Ateşle yok Işık vermesini Kurutmak, zarar Çok sıcak
tutuşturmak etmek sağlamak vermek olmak

» Yaktığı kibriti » Belediye çöpleri » Lambaları yaktı ve » Fırtına ekinleri » Güneş resmen

bana uzattı. yakmış. içeriyi gezdi. yakmıştı. yakıyordu.

5 “Kurumak” sözcüğünün farklı anlamlarda kullanımı:
» Henüz tam kurumayan kayısılar, altın gibi parlıyordu. (Islaklığını, nemini yitirerek kuru duruma gelmek)

» Ormanın en güzide ağacı kurumuş diye duydum. (Bitki, suyu çekilip cansız duruma gelmek)
» Yağmur yağmayınca baraj gölü kuruyup kaldı öylece. (Akarsu, göl vb.nin suyu kalmamak)
» Susuzluktan boğazı kurumuş, dili damağına yapışmıştı. (Çok susamak)

» Şu kurumuş kadın, hep hasetten bu hâlde. (Cılızlaşmak, sıskalaşmak, zayıflamak)
» Sürekli aynı şeyleri yemekten bağırsakları kurumuştu. (Yumuşaklığını yitirmek, sertleşmek)

Q Zamanla anlam genişlemesine uğrayarak değişik anlamlar kazanan sözcükler; gerçek, mecaz ve terim anlamda kullanılır.

Gerçek (Temel) Anlam

Q Sözcüğün tek başına kullanıldığında akla gelen ilk anlamına gerçek (temel) anlam denir. Sözcüğün sözlük anlamı olarak da
nitelendirilebilir.

» Akşam sıcaktan elimin içi terle- » Oyun oynarken Aylin’in burnu » Kor ateş, sobanın dört bir
mişti. (Gerçek anlam) kanadı. (Gerçek anlam) yanını ısıtmış. (Gerçek anlam)

5 “El” sözcüğünün akla gelen ilk 5 “Burun” sözcüğü, akla solunum 5 “Ateş” sözcüğü, yanıcı maddele-
anlamı, organımız olan “el”dir. organını getirecek şekilde cümle rin tutuşmasıyla beliren ısı ve
Bu sözcük organ anlamında kul- içinde kullanılırsa gerçek anla- ışık anlamında kullanıldığında
lanıldığında gerçek anlamında mında kullanılmış olur. gerçek anlamında kullanılmış
kullanılmış olur. olur.

12 6. Sınıf Türkçe