Page 10 - 6. Sınıf Türkçe Defterim

1. Bölüm: Biçim Bilgisi ÖZETİN ÖZETİ

SÖZCÜĞÜN YAPISI

Q Türkçede kelimeler, yapı bakımından üç gruba ayrılır: basit, türemiş ve birleşik.

Basit Sözcükler

Q Sözcüğün anlamını değiştiren herhangi bir ek (yapım eki) almamış, başka bir sözcükle birleşmemiş sözcüklere basit söz-
cükler denir.

» yüz basit Ek yok » kalem basit Ek yok

» yüzler basit Çoğul eki almış » kalemler basit Çoğul eki almış
» yüzü basit İyelik eki almış » kalemim basit İyelik eki almış
» yüzde basit Hâl eki almış » kaleme basit Hâl eki almış

5 Basit sözcükler, çekim eki (çoğul eki, hâl ekleri, iyelik ekleri) alabilir.

Türemiş Sözcükler

Q Fiil veya isim köklerine sözcüğün anlamını değiştiren ekler (yapım ekleri) getirilerek oluşturulan sözcüklere türemiş söz-
cükler denir.
» yazlık türemiş » yurttaşlık türemiş
Bir tane yapım Birden fazla
» sözcü türemiş eki alan türemiş » gözlükçü türemiş yapım eki alan
» karlı türemiş sözcükler » çiçekçilik türemiş türemiş sözcükler
» tuzsuz türemiş » sevgisizlik türemiş

5 Türemiş sözcükler, en az bir tane yapım eki alır.

Q “-lı, -lık, -sız, -cı, -gi, -deş, -gan,” vb. ekler, eklendikleri sözcüklerin anlamını değiştirir. Bu ekler yapım ekleridir.

Birleşik Sözcükler

Q İki ya da daha çok kelimenin bir araya gelip kaynaşmasıyla oluşan yeni anlamlı sözcüklere birleşik sözcükler denir. Bir-
leşik sözcükler birleşik isim ve birleşik fiil olarak ikiye ayrılır.
» aslan + ağız aslanağzı birleşik » köpek + balığı köpek balığı birleşik

» akşam + üzeri akşamüzeri birleşik » kuru + fasulye kuru fasulye birleşik
» huzur + evi huzurevi birleşik » dil + bilgisi dil bilgisi birleşik
» seyir + etmek seyretmek birleşik » hafta + sonu hafta sonu birleşik

5 Birleşik sözcükler çoğunlukla bitişik yazılır. Ayrı yazılan birleşik sözcükler de vardır.

» cuma + ertesi cumartesi Sözcükler birleşirken ses düşmesi (“ertesi” sözcüğündeki “e” sesi düşmüştür.)
1. sözcük 2. sözcük birleşik sözcük olduğundan sözcük, bitişik yazılmıştır. Bu sözcük aynı zamanda birleşik isimdir.

» fark + etmek fark etmek Sözcükler birleşirken herhangi bir ses olayı gerçekleşmemiştir. Bu yüzden bir-
1. sözcük 2. sözcük birleşik sözcük leşik sözcük, ayrı yazılmıştır. Bu sözcük birleşik fiildir.

6. Sınıf Türkçe 9