Page 47 - 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Defterim

ÖZETİN ÖZETİ 2. ÜNİTE: TARİHE YOLCULUK

YENİ YURT ANADOLU

Büyük Selçuklu Devleti (1040-1157)

Q Selçuklularla Gazneliler arasında 1040 yılında yapılan Dan- Q Malazgirt Savaşı ile;Anadolu’nun kapıları Türklere tamamen
danakan Savaşı sonucunda Selçuklu Devleti kuruldu. açıldı. Anadolu Türk yurdu olmaya başladı.
Q Devletin kurucuları Selçuk Bey’in torunları Tuğrul Bey ve Q Bizans Avrupa’dan yardım istedi ve Haçlı Seferleri başladı.

Çağrı Bey’dir. Türkiye Tarihi ve Anadolu’da Birinci Beylikler Dönemi baş-
Q Abbasi halifesi, Şii Büveyhoğulları sultanına karşı güç kay- ladı. Çaka Beyliği, Saltuklular, Mengücekliler, Danişmentli-
bedip yetkisiz kalınca doğuda hızla büyüyerek egemen bir ler, Artuklular vb. beylikler kuruldu.
güç hâline gelen Tuğrul Bey’i Bağdat’a davet etti. Q Sultan Alparslan’ın ölümü üzerine Sultan Melikşah tahta

Q Bu davet üzerine Bağdat’a gelen Tuğrul Bey’e Abbasi hali- geçti (1072).
fesi “Doğu’nun ve Batı’nın Sultanı” unvanını verdi. Q Bizans’ın, Malazgirt Savaşı’ndan sonra anlaşmaya uyma-

Q Tuğrul Bey Dönemi’nde 1048 yılında Pasinler Savaşı yapıldı. ması üzerine Anadolu’ya akınlar hızlandırıldı ve İzmit’e
Pasinler Savaşı’nın kazanılmasıyla Türkler Anadolu’ya yer- kadar olan yerler fethedildi.
leşmeye başladı. Q Melikşah Dönemi, devletin sınırlarının doğuda Orta

Q Tuğrul Bey’in ölümü üzerine Çağrı Bey’in oğlu Sultan Asya’dan batıda Marmara ve Ege Denizi’ne, kuzeyde Aral
Alparslan tahta geçti. Gölü’nden güneyde Umman Denizi’ne kadar genişlediği en
parlak ve güçlü dönem oldu.
Q Sultan Alparslan, devlet düzenini sağlar sağlamaz Bizans’ın
doğudaki en güçlü kalesi olan Ani Kalesi’ni ele geçirdi Q Sultan Sencer Dönemi’nde Karahitaylarla yapılan Katvan
(1064). Savaşı’nda yenilen Büyük Selçuklu Devleti yıkılma sürecine
girdi.
Q 1071 yılında yurt edinmeye başlanılan Anadolu’nun Türk-
leşmesi ve İslamlaşması açısından bir dönüm noktası olan Q Son hükümdar Sultan Sencer’in 1157’de ölümü ile Büyük
Malazgirt Savaşı kazanıldı. Selçuklu Devleti yıkılarak tarih sahnesinden çekildi.

Saltuklular (1072-1202) Danişmentliler (1080-1178)

Q Ebulkasım Saltuk tarafından Erzurum ve çevresinde Q Danişment Ahmet Gazi tarafından Sivas, Tokat, Kayseri,
kuruldu. Amasya, Malatya ve çevresinde kurulmuştur.
Q Ermeni ve Gürcülerle mücadele ederek Türklerin Anadolu’ya Q Anadolu’da kurulan ilk Türk beylikleri içerisinde en güçlü

yerleşmesini sağladı. beyliktir. Tokat Niksar’da bulunan Yağıbasan Medresesi
Q Anadolu’da kurulan ilk Türk beyliğidir. Anadolu’daki ilk medresedir.

Q Günümüze kadar gelen Saltuklu eserleri; Erzurum Kale
Camisi, Mama Hatun Külliyesi ve Emir Saltuk Türbesi’dir.
Artuklular (1102-1409)
Mengücekliler (1080-1228)
Q Alparslan’ın komutanı Artuk Bey’in torunları tarafından
Q Emir Mengücek tarafından Erzincan, Kemah, Divriği ve Harput, Diyarbakır, Mardin ve çevresinde
Karahisar’da kurulan Türk beyliğidir. Divriği Ulu Cami ve
Darüşşifası en önemli eserleridir. Q kurulmuştur. Üç kola ayrılan beylikten kalan eserler Mala-
badi Köprüsü (Diyarbakır), Mardin Hatuniye Medresesi,
Q Sivas Divriği’de bulunan bu tarihi eser UNESCO tarafın- Diyarbakır Ulu Camidir.
dan 1985 yılında Dünya Miras Listesi’ne alınmıştır. Divriği
Ulu Cami, Anadolu’daki ilk külliyedir.

Çaka Beyliği (1081-1093)

Q Çaka Bey tarafından İzmir ve çevresinde kurulmuştur. Denizcilikle uğraşan ilk beyliktir. Çaka Bey de ilk Türk denizcisidir.

46 6. Sınıf Sosyal Bilgiler