Page 45 - 5. Sınıf Süreç Odaklı Türkçe Defterim Fasikül-3

5. TEMA: SÖZEL MANTIK VE MUHAKEME HIZLI BAKIŞ

sözel mantık ve muhakeme

Q Muhakeme sözcüğü, kelime anlamı olarak “düşünme, akıl yürütme, hüküm çıkarma” anlamına gelir. Muhakeme ve mantık soru-
ları da bu anlamla ilişkili olan sorulardır.

Q Muhakeme sorularında asıl amaç, verilen metinlerden ve önermelerden (bilgilerden) çıkarımda bulunmaktır.

Sözel Muhakeme ve Mantık Sorularında Kullanılan Temel Kavramlar
Muhakeme: Metin hâlinde veya önermeler şeklinde verilen bir soruyu/sorunu çözmek, çıkarımlarda bulunmaktır.
Akıl yürütme: Belirtilen unsurlar (önermeler, bilgiler) hakkında tahminlerde bulunmaktır.

Önerme: Doğruluğu veya yanlışlığı kanıtlanabilen bilgileri içeren cümle ya da cümlelerdir.
Çıkarım: Verilen önermeleri her açıdan değerlendirerek bu önermelerden yeni bilgiler (veriler) elde etmektir.
Sıralama: Metin veya önermelerden elde edilen yeni verileri belli bir sıraya koymaktır.

Öncül: Sorularda verilen önermelerden her birine verilen addır.

Sorularda Kullanılan Bazı Unsurlar
Kişiler: Ali, doktor, öğretmen, öğrenci, araştırmacı... Zaman: Yıllar, aylar, haftalar, günler, saatler...
Nesneler: Kitaplar, dergiler, içecekler... Yönler: Batı, doğu, kuzey, güney, sağ, yukarı...

Yerler: Ankara, Hindistan, okul, müze, sınıf, lokanta... İlişkiler: Arkadaşlık, akrabalık, kardeşlik, evlilik...

Sıralama Yapma

Q Metinde ve öncüllerde verilen bilgileri farklı değişkenlere göre sıralamayı gerektiren sorulara sıralama soruları denir. Soruda
verilen kurgudan o sorunun sıralama sorusu olup olmadığı kolayca anlaşılabilir.

» Sema, Tuğçe ve Ceren’in mate- Çözüm:
matik, fen bilimleri ve Türkçe Fen bilimleri dersi için:
derslerindeki başarıları hakkında
aşağıda bazı bilgiler verilmiştir: 5 1. öncülden, Ceren’in fen bilimleri dersinde 1. sırada olmayacağı anlaşılır.
» Tuğçe, fen bilimleri dersinde 5 3. öncülden ise Sema, Tuğçe’den başarılı olduğu için Tuğçe’nin 1. sırada
Ceren’den daha başarılıdır. olamayacağı anlaşılır. Dolayısıyla sıralama şöyle olur: 1. Sema / 2. Tuğçe
/ 3. Ceren
» Ceren, Türkçe dersinde en
başarısız olandır. Matematik dersi için:
» Sema, fen bilimleri dersinde 5 3. öncüle göre Sema, Tuğçe’den başarısız olduğu için 1. sırada olamaz.
Tuğçe’den daha başarılıdır ama 5 4. öncüle göre ise Tuğçe, Ceren’den başarısız olduğu için Tuğçe 1. olamaz.
matematik dersinde ondan Dolayısıyla sıralama şöyle olur: 1. Ceren / 2. Tuğçe / 3. Sema
başarısızdır.
Türkçe dersi için:
» Tuğçe, matematik dersinde 5 2. öncüle göre Ceren, Türkçe dersinde 3. sıradadır.
Ceren’den daha başarısızdır.
5 5. öncüle göre Tuğçe, Sema’dan başarılı olduğu için Sema 1. sırada olamaz.
» Tuğçe, Türkçe dersinde Dolayısıyla sıralama şöyle olur: 1. Tuğçe / 2. Sema / 3. Ceren
Sema’dan daha başarılıdır.

5. Sınıf Türkçe 45