Page 55 - 5. Sınıf Süreç Odaklı Türkçe Defterim Fasikül-2

3. TEMA: METİN TÜRLERİ HIZLI BAKIŞ

metİn türlerİ

Q Metinler yazılış amaçları bakımından bilgilendirici, hikâye edici ve şiir olmak üzere alt başlıklarda incelenir.

Q Bilgilendirici metinlerle hikâye edici metinler hem ele aldıkları konu bakımından hem de konuyu işleyişleri bakımından büyük
farklılıklar gösterir. Şiir de şekil bakımından ve coşkun bir anlatım olması bakımından diğer türlerden kolaylıkla ayırt edilebi-
lir.

Bilgilendirici Metinler Hikâye Edici Metinler

Q Bilgi vermek, ikna etmek, açıklama yapmak, düşünceleri Q Hikâye edici metinler; insanlarda estetik zevk uyandır-
değiştirmek, yönlendirmek ve tanımlamak amacıyla yazı- mak amacıyla sanatsal özellikler ön plana alınarak yazı-
lan metinlerdir. lan metinlerdir.
5 Bu yazılarda amaç öğreticiliktir. 5 İnsanların duygu, düşünce ve hayal dünyasını geliştirir.
5 Kısa, yalın ve anlaşılır cümleler kullanılır. 5 Sanatsal, yani süslü bir dil kullanılır.
5 Sözcükler temel anlamlarıyla kullanılır. 5 Sözcükler genellikle mecaz anlamlarıyla kullanılır.
5 Anlam, okuyucuya göre değişkenlik göstermez. 5 Bu metinler kurmaca (tasarlanmış) metinlerdir.
5 Nesnel anlatım hâkimdir. 5 Öznel anlatım hâkimdir.
5 Haber metinleri bilgilendirici metinlerdendir. 5 Hikâye, fabl, masal ve roman öyküleyici metinlerdendir.

» 11 Mart Cuma günü Japonya’nın kuzeyinde 8.8 büyüklü- » Seneler var ki kuşlar gelmiyor. Daha doğrusu ben göremi-
ğünde bir deprem meydana geldi. Yerel saatle 14.46’da yorum. Güzün güzel günlerini pencereden görür görmez,
meydana gelen deprem, yüzyılın en büyük beşinci depremi Konstantin Efendi’nin bulunabileceği sırtları hesapla-
olarak kayıtlara geçti. Dünya, afetle ilgili görüntüleri yarak yollara çıkıyorum. Bir kuş cıvıltısı duysam kanım
kaygı ve korku içinde izledi. donuyor, yüreğim atmıyor.

Şiir

Q Duygu ve düşüncelerin ahenkli bir şekilde, dizeler hâlinde verildiği metin türüne şiir denir.
Q Şiirde hissettirilmek istenen temel duyguya ana duygu veya şiirin teması denir.

Şiiri Oluşturan Ögeler
Mısra (Dize): Şiiri oluşturan her bir satıra mısra veya Dörtlük: Dörder mısradan oluşan şiir bütünlüklerine
dize denir. dörtlük veya kıta denir.
» » Eğri yollar yaylaların kuşağı,
İlkbaharı geldi Anadolu’nun,
Silifke’de çiçek açtı nar şimdi. Dize (Mısra) Çayır, çimen sevgililer döşeği, Dörtlük
Her tarafı yeşillendi Bolu’nun, Horon teper Sürmene’nin uşağı, (Kıta)
Sultandağı benek benek kar şimdi. Dadaşların oynadığı bar şimdi.

Q Şiiri yazan kişiye şair denir.
» »
Leyla gelin oldu, Mecnun mezarda Doğu verse güneş yüzün,
Bir susuz yolcu yok şimdi dağlarda Ufkumuzda kalmaz hüzün.
Ateşten kızaran bir gül arar da Gece ile şu gündüzün,
Gezer bağdan bağa çoban çeşmesi Farkı sensin öğretmenim.

Faruk Nafiz ÇAMLIBEL Şair Bestami YAZGAN

5. Sınıf Türkçe 55