Page 47 - 5. Sınıf Süreç Odaklı Sosyal Bilgiler Fasikül-2

4. ÜNİTE: YAŞAYAN DEMOKRASİMİZ ETKİNLİK DEFTERİ

TEMEL HAKLARIMIZ VE SORUMLULUKLARIMIZ

Temel Haklarımız: Bir özgürlüğün sağlanması için kişiye anayasa ve kanunlar ile tanınmış yetkilere hak denir. Temel haklar ise
insanın doğuştan sahip olduğu, insanın insanca yaşayabilmesi için gerekli olan haklardır.

Kişinin kendine ve başkalarına karşı yerine getirilmesi gereken yükümlülüklerini zamanında yerine getirmesi zorunluluğuna sorum-
luluk denir. Sorumluluklarını yerine getiren kişilere etkin vatandaş denir.

Sağlık ve Çevre Hakkı
(Anayasa, Madde 56): Herkes sağlıklı ve dengeli bir
Yaşama Hakkı çevrede yaşama hakkına sahiptir.

(Anayasa, Madde 17): Herkes yaşama, maddi ve Sağlık hakkı insana beden ve ruh sağlığı içinde
manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir. yaşama isteme hakkını verir.
Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve
Yaşama hakkı, bütün hakların temelidir.
çevre kirlenmesini önlemek devletin ve vatandaş-
ların ödevidir.

Eğitim ve Öğrenim Hakkı

(Anayasa, Madde 42): Hiç kimse eğitim ve öğretim Seçme Seçilme Hakkı
hakkından yoksun bırakılamaz. (Anayasa, Madde 67): Vatandaşlar, kanunda gös-

Öğrenim hakkının kapsamı kanunla tespit edilir ve terilen şartlara uygun olarak seçme, seçilme hak-
düzenlenir. kına sahiptir.

Eğitim ve öğretim, Atatürk ilkeleri ve inkılapları Bağımsız olarak veya bir siyasi parti içinde siyasi
doğrultusunda, çağdaş bilim ve eğitim esaslarına faaliyette bulunma ve halk oylamasına katılma
göre, Devletin gözetim ve denetimi altında yapılır. hakkına sahiptir.

Konut Dokunulmazlığı
Kişi Dokunulmazlığı Hakkı
(Anayasa, Madde 21): Hukuki sebebe bağlı hakim (Anayasa, Madde 17): Tıbbi zorunluluklar ve
kararı olmadıkça hiç kimsenin konutuna dokunula- kanunda yazılı haller dışında, kişinin vücut bütün-
maz ve girilemez.
lüğüne dokunulamaz.
Rızası olmadan bilimsel ve tıbbi deneylere tabi
tutulamaz.

Kimseye işkence ve eziyet yapılamaz; kimse insan
Dilekçe Hakkı
haysiyetiyle bağdaşmayan bir cezaya ve muame-
(Anayasa, Madde 74): Vatandaşlar ve karşılıklı leye tabi tutulamaz.
esası gözetilmek kaydıyla Türkiye’de ikamet eden
yabancılar kendileriyle veya kamu ile ilgili dilek ve
şikâyetleri hakkında, yetkili makamlara ve Türkiye Özel Yaşamın Gizliliği Hakkı
Büyük Millet Meclisi’ne yazı ile başvurma hakkına (Anayasa, Madde 20): Herkes, özel hayatına ve
sahiptir.
aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına
sahiptir. Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine
dokunulamaz.

5. Sınıf Sosyal Bilgiler 15