Page 19 - 5. Sınıf Süreç Odaklı Fen Bilimleri Fasikül-3

Ünite 5: Maddenin Doğası HIZLI BAKIŞ

MADDENİN HÂL DEĞİŞİMİ

Hâl Değişimleri

Doğada maddeler katı, sıvı ve gaz olmak üzere üç farklı hâlde bulunurlar. Bir maddenin ısı enerjisi alarak ya da vererek bir
hâlden başka bir hâle geçmesine hâl değişimi denir.
Günlük hayatımızda hâl değişimi olaylarına çok sık rastlarız. Çamaşırları kuruturken, yemek yaparken, suyu kaynatırken, mad-
denin hâl değişimini gözleriz.
Yere dökülen suyun bir süre sonra buharlaşarak kaybolması suyun hâl değiştirmesidir. Toprak testideki suyun soğuk olmasının
sebebi de buharlaşmadır. Testinin gözeneklerinden çıkan sular buharlaşarak testi yüzeyini soğutur.
Sıcak bir yaz günü denizden çıkan kişinin üşümesinin nedeni buharlaşma olayıdır. Maddenin hâl değişimi gerçekleşirken madde bazen
ortamdan ısı alır bazen de ortama ısı verir.

Madenin hâl değişimi sırasında ısı alması sonucu aşağıdaki olaylar gerçekleşir.

Isı alır Isı alır
Isı alır
Erime
Buharlaşma Süblimleşme
Buz Su
Su Su buharı
Naftalin gibi bazı katı maddeler ısı
aldığında sıvı hâle geçmeden doğru-
Katı maddenin ısı alarak sıvı Sıvı maddenin ısı alarak gaz hâline dan gaz hâline geçer. Bu olaya süb-
hâle geçmesine erime denir. geçmesine buharlaşma denir.
limleşme denir.

Maddelerin hâl değişimi sırasında ısı vermesi sonucunda ise aşağıdaki olaylar meydana gelir.

Isı verir Isı verir Isı verir
Donma Yoğuşma Kırağılaşma

Su Buz
Su buharı Su Su buharı Buz
Gaz hâlindeki bir maddenin ısı vere- Gaz hâlindeki maddelerin ısı vererek
Sıvı bir maddenin ısı vererek katı rek sıvı hâle geçmesine yoğuşma sıvı hâle geçmeden doğrudan katı
hâle geçmesine donma denir.
denir. hâle geçmesine kırağılaşma denir.

Süblimleşme Madde erime, buharlaşma ve süblimleşme olaylarında ısı
Isı alır alır; yoğuşma, donma ve kırağılaşma olayları sırasında
Erime Buharlaşma ortama ısı verir.
Isı alır Isı alır Erime, buharlaşma ve süblimleşme olayları gerçekleşirken
ortam soğur.
Isı verir Isı verir
Katı SIVI Yoğuşma, donma ve kırağılaşma olayları gerçekleşirken
Donma Yoğuşma Gaz ortam ısınır.
Isı verir
Kırağılaşma

5. Sınıf Fen Bilimleri 19