Page 47 - 5. Sınıf Süreç Odaklı Fen Bilimleri Fasikül-2

Ünite 4: Işığın Madde İle Etkileşimi HIZLI BAKIŞ

TAM GÖLGENİN OLUŞUMU

Tam Gölge Tam Gölgenin Büyüklüğünü Etkileyen Faktörler
Gölgenin büyüklüğü; cismin büyüklüğüne, ışık kaynağı ile
Çevremizdeki cisimlerin bazıları üzerine düşen ışık ışınlarını cismin arasındaki uzaklığa, cisimle perde arasındaki uzak-
geçirirken bazıları geçirmez.
lığa bağlıdır.
Işık ışınları doğrusal olarak ve her doğrultuda yayıldıkları
için ışığı geçirmeyen cismin haricinde tüm yüzeyler aydın- Bir cismin gölgesinin büyüklüğü;
lanır. Işık kaynağının opak cisme yaklaştırılması,

Işığı geçirmeyen (opak) maddenin arka kısmında ise Perdenin opak cisimden uzaklaştırılması,
karanlık bir yüzey oluşur. Opak cismin ışık kaynağına yaklaştırılması,
Oluşan bu karanlık alana tam gölge denir. durumlarında artar.
Bir cismin gölgesinin büyüklüğü;
Aydınlık alan
Işık kaynağının opak cisimden uzaklaştırılması,

Tam gölge Perdenin opak cisme yaklaştırılması,
Opak cismin ışık kaynağından uzaklaştırılması,
Opak cisim durumlarında azalır.
Işık (Engel) Güneş ışınları sabah ve akşam saatlerinde Dünya’ya eğik
kaynağı Perde (Ekran) açılarla geldiği için gölge boyu uzar. Öğlen saatlerinde dik

Işık kaynağından cisme doğru çizdiğimiz ışınlarla gölgenin açıyla geldiği için daha kısa gölgeler oluşur.
şeklini çizebiliriz. Gölgenin şekli, cismin şekline benzerdir. Öğle

Sabah
İkindi
Tam
Gölge
Opak cisim
Işık (Küp)
kaynağı Perde Eski dönemlerde cisimlerin gölge boyundan yararlanılarak

güneş saati yapılmıştır.

N
NOTOT
Güneş Tutulması ve Ay Tutulmasında Gölgenin Etkisi
Dünya, Güneş etrafında, Ay ise Dünya etrafında dolanırken yılın belli zamanlarında aynı doğrultuda olacak biçimde konumla-
nır. Bu hareketler sırasında Güneş ve Ay tutulması olayları görülür.
Güneş tutulması ve Ay tutulması ışığın bir doğru boyunca yayılmasının sonucu oluşur. İki olayda tam gölge oluşur.

Ay Tutulması Güneş Tutulması

Tam gölge

5. Sınıf Fen Bilimleri 15