Page 3 - 5. Sınıf Süreç Odaklı Fen Bilimleri Fasikül-2

Ünite 3: Canlıların Yapısına Yolculuk HIZLI BAKIŞ

HÜCRE VE ORGANELLERİ

Bitki ve Hayvan Hücrelerinin Temel Kısımları ve Organelleri

Çıplak gözle görülmeyecek kadar küçük
olan yapıların mercek aracıyla büyütüle- Oküler Kaba ayar Mikroskopta inceleme
rek görüntülenmesini sağlayan araçlara vidası yaparken:
mikroskop denir. Hücre mikroskop ile göz- Objektif
lemlenir. İnce ve kaba ayar vida-
ları ile incelenecek örne-
Zacharias Jansen hücreyi gözlemlemek ğin görüntüsü netleşti-
için kullanılan ilk mikroskobu geliştirmiştir. Tabla
rilir.
Antonie Van Leeuwenhoek mercekleri İnce ayar Tabla ise incelenecek
kullanarak bugünkü ışık mikroskobunun vidası örneğin konulduğu yerdir.
Aydınlatma
temellerini atmıştır. Leeuwenhoek kendi
ışığı Okülerden ise görüntüye
yaptığı mikroskopla canlı hücreleri gözlem- bakılır.
leyen ilk bilim insanı olmuştur.
Mikroskobunun Bölümleri
Robert Hook şişe mantarından aldığı bir
kesiti incelerken gözlemlediği boşluklu
yapılara hücre adını vermiştir.

Hücre Canlıları oluşturan ve canlılık özelliği gösteren en küçük yapı birimine hücre

denir.
Hücreler görevlerine ve bulundukları canlıya göre farklılık gösterir. Hücrelerde
Hücre zarı solunum, boşaltım, sindirim, büyüme gibi yaşamsal faaliyetler gerçekleşir.

Çekirdek
Hücrenin Temel Kısımları: Hücre üç temel kısımdan oluşur. Bu
kısımlar dıştan içe doğru hücre zarı, sitoplazma ve çekirdektir.
Sitoplazma

1. Hücre Zarı: Hücreyi en dıştan saran ince kısımdır. Canlı, esnek ve
Hücre duvarı
(Hücre çeperi) saydam yapılıdır.
Sitoplazmanın dağılmasını önler, hücreyi korur.
Seçici geçirgen özelliğe sahiptir.

Hücre Duvarı: Bitki hücrelerinde ve bazı
2. Sitoplazma: Hücre zarı ile çekirdek arasında bulunur.
canlılarda hücre zarının dışında bulunur.
Canlı, renksiz, yumurta akı kıvamında yarı saydam ve akışkan bir
Cansız bir yapıya sahiptir. Esnek sıvıdır.
değildir.
Hücrenin yaşamsal faaliyetleri burada gerçekleşir. Sitoplazmada
Sert yapısı sayesinde hücreyi dış yaşamsal faaliyetleri gerçekleştiren yapılara organel denir.
etkilerden korur.

Bitkiye desteklik sağlar. 3. Çekirdek: Hücrenin yaşamsal olaylarını kontrol eden ve yöneten
kalıtım merkezidir. Çekirdekte canlının göz rengi, boyu, yaprak şekli
Tam geçirgendir.
gibi kalıtsal özelliklerini belirleyen yapılar bulunur.

5. Sınıf Fen Bilimleri 3