Page 47 - 11. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI KAZANIM ODAKLI VE BECERİ TEMELLİ SORU BANKASI
P. 47
ÖZETİN ÖZETİ 3. ÜNİTE: ŞİİR
ŞİİR
Q Zengin sembollerle, ritimli sözlerle, seslerin uyumlu kullanımıyla ortaya çıkan, hece ve durak bakımından denk ve kendi
başına bir bütün olan edebi anlatım biçimine şiir denir.
Q Türk edebiyatında, şiirin İslamiyet Öncesi Dönem'e dayanan oldukça eski ve köklü bir geçmişi vardır ancak burada sadece Tanzi-
mat’tan Cumhuriyet Dönemi’nin ilk yıllarına kadarki Türk şiiri incelenecektir.
TANZİMAT DÖNEMİ ŞİİRİ
Q 1839 yılında Tanzimat Fermanı ile başlayan Batı yönlü değişim şiirde de etkili olmuş ve önceleri Fransız edebiyatından
çeviri yoluyla daha sonra da yerli olarak Batılı şiirin ilk örnekleri bu dönemde verilmiştir.
Q Tanzimat Dönemi’nde bir yanda divan şiiri varlığını devam ettirirken diğer yanda Batılı şiir baş göstererek yeni bir tarzın
ilk kıvılcımları ortaya çıkmıştır.
Q 1860’tan 1896’ya kadar süren Tanzimat edebiyatı kendi içinde iki döneme ayrılır. Çünkü bu dönemde yazılan şiirler, iki
farklı anlayış ve tarzda örneklendirilmiştir.
Tanzimat I. Dönem Tanzimat II. Dönem
5 Bu dönemde divan şiirinin şekil (nazım şekli, ölçü, 5 Bu dönemde, I. Dönem’in aksine sanat sanat içindir
vezin) özelliklerine bağlı kalınmış ancak içerik olarak anlayışı baskındır.
divan şiirinde önemli değişiklikler yapılmıştır. 5 Bu nedenle de toplumsal konular yerine aşk, tabiat,
5 “Sanat toplum içindir.” anlayışının hakim olduğu bu ölüm, ayrılık gibi bireysel konular ele alınmıştır.
dönemde; hak, eşitlik, adalet, özgürlük, hürriyet, 5 Aruz ölçüsü kullanılmaya devam edilmiş, ayrıca dilde
vatan, millet gibi temalar işlenmiştir. sadeleşme düşüncesinden vazgeçilerek I. Döneme göre
5 Beyit nazım birimi ve aruz ölçüsü kullanılmıştır. daha ağır ve süslü bir dil kullanılmıştır.
5 Dilde sadeleşme düşüncesi olsa da bu düşünce hayata 5 Tanzimat II. Dönem’de Batı şiirinin etkisiyle yeni şiir
geçirilememiştir, divan şiirinde olduğu gibi Arapça ve biçimleri denenmiş, yavaş yavaş divan şiirinden uzakla-
Farsça kelimelerin fazlaca kullanıldığı bir dil hakimdir. şılmıştır.
5 Ayrıca bu dönemde şiirlere isim verilmiş ve şiirde konu 5 Bu dönemin önde gelen şairleri Recaizade Mahmut
bütünlüğü amaçlanmıştır. Bu dönemin önde gelen şair- Ekrem, Abdülhak Hamit Tarhan ve Muallim Naci’dir.
leri Namık Kemal, Ziya Paşa ve Şinasi’dir.
SERVETİFÜNUN DÖNEMİ ŞİİRİ
Q Servetifünun edebiyatı, Servet-i Fünun dergisi etrafında Q Kafiye kulak içindir anlayışı benimsenmiştir.
toplanan yenilikçi yazar ve şairlerin 1896-1901 yılları Q Hece ölçüsü sınırlı düzeyde kalmış, esas olarak aruz ölçüsü
arasında oluşturduğu bir edebiyattır. kullanılmıştır.
Q Sanat sanat içindir görüşü yaygındır ve şiirde oldukça Q Mısradaki anlamın bir dizede tamamlanmayıp diğer dize-
ağır ve süslü bir dil kullanılmıştır. lere taşması (anjanbman) sağlanarak şiir düz yazıya yak-
Q Sone, terzarima, triyole, balat, serbest müstezat gibi laştırılmıştır.
nazım biçimleri kullanılmıştır.
Q Şairler hakikatten kaçıp her şeyin daha güzel olduğu
Q Şiirin içeriği genişletilerek her şey şiire konu olabilir anla- hayali bir aleme sığınmışlardır.
yışı benimsenmiştir. Q Bu dönemin başlıca şairleri Tevfik Fikret, Cenap Şaha-
Q Parnasizm ve sembolizm akımları etkilidir. bettin, Süleyman Nazif’tir.
MARKAJ YAYINLARI
46 Markaj Yayınları / 11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı
