Page 22 - Yurt Dışında Görevlendirilecek Öğretmenleri Seçme Sınavı Konu Anlatımlı

TÜRK DÜŞÜNCE TARİHİ VE 10.

DEVLET FELSEFESİ ÜNİTE

DATA YAYINLARI
Ɖ Bu hayat tarzı aslında bozkırın derinliklerinde doğa
İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK DÜŞÜNCESİ ile bütünleşmiş insan gruplarının varlıklarını sürdüre-
bilme mücadelesiydi. Bu durum şöyle açıklanabilir:
Her boy kendi insan topluluğu ve ekonomisinin temeli
ESKİ TÜRKLERDE DEVLET VE DÜŞÜNCE olan hayvanlarıyla birlikte yaşadığı belirli bir alana
sahipti.
Ɖ Orta Asya’da üst düzeyde somut bir Türk siyasi teşek-
külü vardı. Bunun adı Büyük Hun İmparatorluğu idi. Ɖ Eski Türklerin yaşamaya uygun alanlara ulaştıkla-
rında vakit geçirmeden yerleşik hayata geçtikleri ve
Ɖ Hun siyasi varlığı M 439’a kadar Orta Asya’nın doğu- şehirler kurarak, yeni hayat tarzında eserler meydana
sunda, 558’e kadar Afganistan ve Batı Türkistan,
nihayet 469’a kadar Avrupa’da sürmüştür. getirdikleri vurgulanması gereken bir noktadır. Tarım
alanları açarak hem tahıl hem de meyve-sebze yetiş-
Ɖ Bozkırların tarih sahnesine çıkardığı ilk büyük devlet tirmekteydiler.
Asya Hun Devleti’dir.
Ɖ Genel bir bakışla eski bozkır Türk kültüründe dik-
Ɖ Hunları Orta Asya’nın doğusunda Tabgaç (386-557), kate alınması gereken iki önemli karakteristik özellik
Göktürk (552-745) ve Uygur (745-840) devletleri takip ortaya çıkmaktadır. Bunlardan birincisi Türk göçleri-
etti. dir. İkinci karakteristik özellik eski Türk toplumunun
Ɖ Doğu Avrupa’da ise Hunlardan sonra Avarlar uzun sosyal yapısıdır.
sayılabilecek bir kağanlık kurdular (558-805). Ɖ Aile toplumun en küçük birimidir, aileler biraz büyü-

Ɖ Ogurlar ile Hunların karışımından doğan Bulgarlar, düğünde uruglar ortaya çıkmaktadır. Uruglar, yani
Peçenekler, Uzlar, Hazarlar, nihayet Kumanlar (Kıp- küçük kabileler birleştiğinde ise boylar meydana
çaklar) siyasi olarak varlıklarını sürdürdüler. gelmektedir. Herhangi bir devlet (il) kurulduğunda
Ɖ Peçenekler üst düzeyde bir siyasi kuruluş oluştura- boyların birleşmesi, yani halk tabakasına dönüşmesi
bodun olarak adlandırılmaktadır.
madan 860-1090 yılları arasında var olabildiler. Boy
sisteminin Eski Türk tarihinde oynadığı rolü göster-
mesi bakımından çok önemlidir. ESKİ TÜRKLERDE SİYASİ DÜŞÜNCENİN

Ɖ Hazarlar ise hanedanın din değiştirip Museviliğe geç- KAYNAĞI
mesine rağmen Türk kültürü özelliklerini korudular.
Bazı alanlarda yerleşikliğe dahi adapte olarak şehir Ɖ Avrasya bozkırlarında kurulan Türk devletleri coğraf-
yanın genişliğinden ve daha kolay idare edilebilmesi
kültürünü geliştirdiler.
için önce ikiye ayrılıyordu. Bu ayrılma birbirinden
Ɖ Türklerin çoğu boylar halinde yaşayarak hayatta bağımsız devletler olarak değil, doğuya bağlı bir batı
kalabildiler. Boylar halinde uçsuz bucaksız alanlarda kanadı şeklinde gerçekleşiyordu.
yaşamak yok olmalarını engelledi.
Ɖ Avrasya bozkırlarında Türk hakimiyeti genelde doğu
Ɖ Uygur, Karahanlı, Gazneli, Selçuklu, Osmanlı, Tür- batı ekseninde kendini göstermiştir. Türkler dünyayı
kiye Cumhuriyeti başta olmak üzere diğer Türk bu şekilde yorumlamışlardır.
kökenli devlet ve beylikleri aslında Göktürk Kağanlı-
ğının devamıdır. Ɖ Devletler doğu ve batı olmak üzere önce ikiye bölü-
nüyordu.
Ɖ Yusuf Has Hacip tarafından 1069’da yazılan Kutadgu Eski Türklerde doğu üstün sayılırdı. Bunun sebebi
Bilig ve Kaşgarlı Mahmud tarafından 1074’te kaleme Ɖ güneşin doğduğu yer olmasıdır.
alınan Divanü Lügati’t-Türk, Türk düşünce tarihinin
hem İslam öncesine hem sonrasına siyasi ve sosyal Ɖ Bütün beylikler iktidarı gökten alan kut sahibi Hun
açıdan ışık tutmaktadır. hükümdarı tarafından yönetilirdi. Zaten sonsuz geniş-
lik yücelik anlamına geldiği ileri sürülen Shan-yü
unvanıyla bu kut alma hususu örtüşmektedir.
BOZKIR DEVLETİNİN ORTAYA ÇIKIŞINDA
DÜŞÜNCE Ɖ Güneşin doğduğu yerden battığı yere kadar yeryüzü-
nün her tarafının hakimiyet altına alınmasının sağlan-
Ɖ Eski Türk topluluklarının esasında su kaynaklarına masıdır.
(ırmak, göl vs.) ve yaylak-kışlak hayatı (otlaklara) gibi Ɖ Hunlardan itibaren tarihi kaynaklarda da cihan haki-
temel kaynaklara bağlı bir yaşama sistemleri vardı. miyeti ile ilgili bilgileri görürüz.