Page 17 - fen-ve-muhendislik-bilimleri-icin-meslek-etigi

Meslek Etiği 37

3 Hukukta, bir adam bir başkasının haklarını ihlal ettiğinde
MESLEKİ ETİK VE ETİK KODLAR

suçludur. Etikte sadece bunu yapmayı düşünüyorsa suçludur.
Immanuel Kant (1724-1804)

3.1. Giriş
Yunanca “ethos” kelimesinden türeyen etik, doğru ile yanlışı, iyi ile kötüyü,
haklı ile haksızı ayırt etmek olarak tanımlanabilir. Etik kavramı, ahlaki düzlemde
içerdiği ve birbirine bağladığı bütün anlamlarının yanında aynı zamanda bir toplum
bilincinin ifadesidir. Bu bağlamda etik, toplumsal yaşamın ahlaki pratiğine yönelik bir
“gereklilik” öğretisi, insanların birtakım ortak değerleri koruyarak birlikte yaşama
ilişkilerini düzenlemeye yönelik “ahlaki davranış standartları” bilimidir. Mesleki etik iş
hayatında davranışlarımızı yönlendiren, onları mantık sınırları içerisine alan
hareketler topluluğudur [1]. Meslek etiği o meslek grubuna ait kişilerin belli kurallar
içerisinde kalmasını sağlar [2]. İş hayatındaki davranışları yönlendiren, onlara
rehberlik eden etik prensipler ve standartların toplamına “mesleki etik”
denilmektedir. Belirli bir meslek grubunun, meslek üyelerine emreden, onları belli
kurallarla davranmaya zorlayan kişisel eğilimlerini sınırlayan, yetersiz ve ilkesiz
üyeleri meslekten dışlayan, mesleki rekabeti düzenleyen ve hizmet ideallerini
korumayı amaçlayan mesleki ilkelerdir [4]. Mesleki etik bir özdenetim düzeneği gibi
çalışır fakat diğer denetim biçimlerinden farklı olarak içseldir ve manevi bir nitelik
taşır. Bu nedenle meslek etiği; genel ahlaki ilkelerin söz konusu meslek özelinde
yeniden yazılmasıdır. Mesleki ahlak ilkeleri, etik kurallar olarak “mesleki davranış
ilkeleri” adıyla yazılan bir belgedir [4].
Meslek; belli bir eğitim ile kazanılan sistemli bilgi ve becerilere dayalı
insanlara yararlı mal üretmek, hizmet vermek ve karşılığında para kazanmak için
yapılan, kuralları belirlenmiş iş olarak tanımlanmaktadır. Diğer taraftan iş hayatındaki
davranışları yönlendiren, onlara rehberlik eden etik prensiplerin toplamına da meslek
etiği denilmektedir. Diğer bir ifadeyle mesleki davranışla ilgili neyin doğru, neyin
yanlış, neyin haklı, neyin haksız olduğu hakkında inançlara dayalı ilkeler ve kurallar
topluluğudur [5].
Bir meslek üyesinin yaptıkları, bir noktadan sonra diğer meslektaşlarını da
yakından ilgilendirir. Yanlış bir davranış yalnızca bir kişiyi küçük düşürmekle kalmaz,
mesleğe duyulan bütün güveni yok edebilir. Oysa bir mesleğin saygınlığını yitirmesi
tüm toplum için bir kayıptır. Çünkü bütün meslekler toplumsal yaşam için
vazgeçilmezdir. Onların açıklanmış amaçları doğrultusunda çalışmaları, insanların
maddi ve manevi gereksinimlerinin karşılanması için yaşamsal önemdedir. Meslek
ahlakı, her meslek üyesinin olabildiğince iyi olması ilkesine dayanır. Toplumun
gözünden düşmüş bir meslek, gelişme potansiyelini de kaybederek meslek üyelerine
yarar sağlayamaz hale gelir. Meslek etiğinin, genel ahlak kurallarından fazlası,
mesleki bilgi ve uzmanlık nedeniyle meslek adamına yüklenen ek bir sorumluluktur.
Verimliliğin artması, kalitenin yükselmesi için meslek etiği gereklidir. Mesleki
etik kuralların amacı, kapsamına giren personelin ve birimlerin performansı, hareket